Vacantieoord Zomers Buiten in Soestduinen
 
Het vakantieoord is in 1920-1921 gebouwd op initiatief van de Amsterdamse Woningbouwverening Zomers Buiten voor gemeenteambtenaren uit Amsterdam. De architecten waren Zeeger Gulden en Melle Geldmaker. De ontwerpen van Gulden & Geldmaker zijn sober, op het massieve af, symmetrisch en vrijwel zonder decoratie. Het vakantieoord bestond uit een hoofdgebouw met restaurant en hotelkamers met daar omheen een aantal vakantiepaviljoens met de namen Villa Eik, Villa Den, Villa Berk, Villa Iep, Villa Kastanje en Villa Spar. De officiele opening vond plaats op zaterdag 3 juli 1922

Aan het interieur van het hoofdgebouw is veel aandacht besteed. In een artikel in Het Volk van 11 juli 1923 is sprake van het restaurant “waarin nu ook de muurschilderingen van het kunstenaars-echtpaar Visser gereed gekomen zijn”.  Dit is zeer waarschijnlijk het echtpaar Leo Visser (1880-1950) en Mien Visser-Duker of Düker (1881-1961). In De Maasbode van 16 september 1921 valt het echtpaar onder de rubriek “Decoratieve panelen en wandversiering” van ’t Kunstnijverheidshuys  aan de Spiegelgracht in Amsterdam.

Bekijk de PDF voor het verhaal met alle afbeeldingen.

Bronnen

• Anoniem, 2001. Van Zomers Buiten is niets meer terug te vinden. Soester Courant. Woensdag 2  mei, 2001.
• Archief Eemland. Prentbriefkaarten Zomers Buiten.
• Michiel Kruidenier, 2003. Z.D.J.W. Gulden (1875-1960) en M. Geldmaker (1874-1930). Bonas-reeks, Rotterdam.
• Anoniem, 1923. Het Vakantieoord van „Zomers Buiten”. Dagblad Het Volk 11 juli 1923.

 
Lodewijk van Duuren

Zeepbellen met bekende actrices

Kaarten met zeepbellen
De uitgever Neue Photographische Gesellschaft, Berlin-Steglitz heeft een groot aantal fotokaarten uitgegeven, waaronder een serie met vrouwen in zeepbellen. De zeepbellen komen uit een bellenblaaspijp. De serie heeft nummer 464 en bevat 20 kaarten van 464/1 tot en met 464/20. De serie is in zijn geheel afgebeeld op de website van Jean Ritsema.
Het bijzondere is dat van een aantal van de afgebeelde vrouwen, waarvan de naam niet op de kaart is vermeld, deze naam toch is achterhaald. Van de 20 kaarten zijn er vier vrouwen herkend, die op zeven kaarten voorkomen (tabel 1).

Actrices

• Minnie Ashley. Beatrice Minerva Ashley Chanler, geboren als Minnie W. Collins (Dartmouth,  7 mei 1880 – New York City, 19 juni 1946), ook bekend als Minnie Ashley, was een Amerikaanse actrice en schrijfster. She was active in charity and philanthropy during World War I and World War II.
• Hilda Clark. Hilda Katherine Clark-Flower (Leavenworth, 1872 – Miami Beach, 5 mei 1932) was een Amerikaanse zangeres, actrice, en model en is vooral bekend  van reclame van Coca-Cola tussen 1899 en 1904.
• Anna Held. Helene Anna Held (Warschau, 19 maart 1872 – New York City, 12 augustus 1918) was een in Polen geboren Franse actrice, zangeres en comédienne in Broadway.
• Madge Lessing. Margaret O'Donnell (Londen, 27 november 1873 – Bournemouth, 14 augustus 1966) was een Britse actrice en zangeres. Zij acteerde ook in een aantal vroege Duitse films van Max Mack.

 
Bellenblaaspijpen
Er zijn verschillende typen pijpen gebruikt voor deze serie kaarten. Te onderscheiden zijn pijpen met een gladde kop, met rijen puntjes, met ribben, met een schip  en met een man met een vlag. Het zijn pijpen die gemaakt zijn om uit te roken, maar ook geschikt waren om zeepbellen mee te blazen.
Gezien de Duitse uitgever zullen het waarschijnlijk pijpen van Duitse makelij zijn.  Op diverse plaatsen in het Duitse Westerwald bestond een uitgebreide aardewerk- en kleipijpenindustrie, waar mogelijk deze pijpen van witbakkende pijpaarde zijn gebakken.

bekijk de PDF voor alle afbeeldingen.
 
Bronnen

• Jean Ritsema, z.j. Ross Verlag Movie Star Postcards and other Vintage European Postcard Publishers. https://rosspostcards.com/NPG.Series464.html
• Wikipedia. Biografieën actrices.
• Pipe Museum, Amsterdam. https://pipemuseum.nl/nl/article/catalogi-van-wilhelm-klauer

Kaarten met aquarellen van M. v. Boordt en met leporello’s

Er zijn vijf kaarten van Amsterdam bekend met een aquarel van M. v. Boordt. Ook hebben alle kaarten een luikje, waarachter een zelfde leporello met 8 kleine fotootjes is geplakt. De druktechniek van de kaart is offset kleur, die van de leporello autotypie. De uitgever van de kaarten is de uitgever Rembrandt in Amsterdam. De kaarten hebben poststempels van 1947-1951
 
De volgende kaarten van Amsterdam zijn bekend:

• American Hotel en Lido
• Nieuwmarkt met Waag
• Rijksmuseum
• Oudekerksplein
• Centraal Station

 
Leporello
De leporello bevat 8 fotootjes:

• Centraal Station
• Gezicht op het IJ
• Dam met Kon. Paleis
• Pr. Hendr. Kade
• Muntplein
• Leidscheplein
• Rijksmuseum
• Wolkenkrabber

 
De titel staat achterop de foto’s, met uitzondering van het eerste fotootje, omdat die op de kaart is vastgeplakt.
 
M. van Boordt
M. van Boordt is tot nu toe onbekend als illustrator of tekenaar voor prentbriefkaarten. Zeer waarschijnlijk is het Marius Cornelis Henri van Boordt, geboren op 25 september 1922 te Amsterdam. Op zijn persoonskaart staat als beroep reclameadviseur, maar op zijn paspoort dat op 12 maart 1943 is verstrekt ten behoeve van zijn vertrek naar Duitsland, staat als beroep lithograaf – teekenaar. Hij is dan ongehuwd. Uit een formulier van het Gewestelijk Arbeids Bureau Amsterdam (afdeling tewerkstelling in Duitschland) blijkt dat hij op 16 maart 1943 vertrokken is naar Hamburg, Als werkgever is Aufnahmegebiet Nordmark genoteerd. In de meeste gevallen ging het om een gedwongen tewerkstelling. Vrijwel zeker heeft M.C.H. van Boordt de oorlog overleefd, want M.C.H. van Boordt is de illustrator van het Groot sportvissersboek uit 1969. In een handleiding voor het houden van Syrische goudhamsters van de firma P. Sluis uit Weesp uit 1965 is één van de fotografen M. v. Boordt. Mogelijk was de tekenaar M. van Boordt tevens fotograaf.
Waarschijnlijk maakte M. v. Boordt zijn aquarellen met behulp van foto’s. Een prentbriefkaart met een foto van Hotel American en Lido (augustus 1942, bron beeldbank Amsterdam) vertoont opvallend veel overeenkomst met de aquarel van M. van Boordt.

Kersenboomgaard Wester-Blokker

De Kersenboomgaard in Westerblokker was een geliefde bestemming voor de inwoners van Hoorn.
In 1915 kocht Arnold Birken uit Spekholzerheide (Limburg), de oudste zoon van Theodoor Birken en Marie Schlangen, in Blokker een plattelands-herberg met een kersenboomgaard waarin 600 kersenbomen stonden. Hij bouwde het uit tot een eigentijds café met danszaal en grote speeltuin. Je kon er met de paardentram komen en er was ook een gratis rijwielstalling.
Vooral in de kersentijd werd de uitspanning bezocht door schoolklassen uit West-Friesland en kwamen complete families er voor een dagje uit. Kinderen konden in de grote speeltuin terecht, de vaders en moeders zaten op de veranda met mandjes vol kersen. Ook vonden er vaak concerten plaats.
In 1917 ging Arnold als hotelchef naar Amsterdam en nam zijn moeder Marie de Kersenboomgaard over. In 1919 brandde de herberg af. Marie stopte er eind 1920 helemaal mee, omdat ze de concurrentie met de kersen uit de Betuwe niet meer aankon.
De naam is blijven bestaan in de Hoornse nieuwbouwwijk Kersenboogerd.
 
Bron
De Kersenboomgaard in West-Blokker https://muziekschoolreyns.com/de-kersenboomgaard-in-west-blokker/

De vloot der Noord- en Zuid-Holl. Redding Mij.

Als voorproefje op een interessant artikel van Egge Knol over reddingboten in het komende magazine, een serie kaarten uitgegeven door Studio Certo in Amsterdam. De serie bestaat uit 6 kaarten met de opbrengst voor een goed doel, de wederopbouw van het reddingswezen. De prijs van de serie bedraagt 1gulden.
De titels van de kaarten uit de serie luiden:

• No. 1 Roeireddingboot:  thans op enkele stations na vervangen door motor-strandreddingbooten.
• No. 2 Motorstrandreddingboot type President Steyn
• No. 3 Motorreddingboot „Arthurˮ (Scheveningen)
• No. 4 Motorreddingboot „Dorus Rijkersˮ (den Helder) in oorlogstijd.
• No. 5 Motorreddingboot „Brandarisˮ (Terschelling) terugkeerend met geredden.
• No. 6. Motorreddingboot „Insulindeˮ (Oostmahorn) in oorlogstijd.

De kaarten vertonen veel overeenkomst met prentbriefkaarten gedrukt door steendrukkerij De Jong in Hilversum. Waarschijnlijk zijn de kaarten met reddingboten ook daar gedrukt. Want Certo liet ook andere producten door De Jong drukken, zoals een affiche uit de jaren ’50 met een kaart van Nederland met toeristische hoogtepunten, uitgegeven door de Ned. Econ. Dienst en ontworpen door Studio Certo.

Café-Restaurant-Uitspanning “De Steengroeve” in Winterswijk
 
In de winkel “Opnieuw en Nieuw” in Winterswijk verkochten ze geen oude ansichten, maar ik kreeg wel twee mooie prentbriefkaarten cadeau van het exterieur en interieur van Café-Restaurant-Uitspanning “De Steengroeve” aan de Kloetenseweg 95 in Winterswijk. Het zijn kaarten afkomstig uit de handelsvoorraad van bovenstaand Café-Restaurant. De kaarten zijn uitgegeven in mei 1963 met nummer 65055 in het postzegelvakje van beide kaarten. De naam is ontleend aan de steengroeven in de omgeving van Winterswijk.
Op 1 juli 1933 is de opening van Uitspanning De Steengroeve. Een bericht in de krant begint als volgt:
Opening Uitspanning „De Steengroeve”
Zaterdagavond heeft de heer G. H. Koks zijn nieuwe Uitspanning “De Steengroeve”, geopend.
Ze is prachtig gelegen ineen boschrijke omgeving, in de onmiddellijke nabijheid der steengroeven, aan den Verlengden Ratumschenweg. De gezellige café-zaal maakt een keurigen en verzorgden indruk. Ze is fraai geschilderd in lichte warme kleuren, de prachtige verlichting doet het buitengewoon gunstig, terwijl wandbekleeding, betimmering enz. voortreffelijk harmonieeren.
Ook de glas-in-lood ramen komen goed uit. Alles getuigt van een goeden smaak van ontwerpers en uitvoerders. In de veranda’s, welke zich aan de frontzijde en aan weerszijden van het café bevinden, zijn stemmige zitjes gearrangeerd, waarbij te genieten valt van natuurschoon en een prachtig panorama op het dorp. Naast het café is een ruime tuin aangelegd, waarvan een gedeelte als speeltuin is ingericht. Kinderen kunnen hier volop van de vermakelijkheden genieten.  . . .
 
Op vrijdag 2 februari 1962 vindt een heropening plaats van Café Uitspanning De Steengroeve, nadat de zaak geheel vergroot en gemoderniseerd is. De twee prentbriefkaarten geven deze situatie ongeveer een jaar later weer.
Eind 2023 kochten Lisanne en Robbert Helder voormalig Bed & Breakfast De Steengroeve en verbouwden dit pand in 2024 tot Boutique Hotel Villa Elise met 10 kamers. Het hotel is vernoemd naar hun dochter. Op vrijdag 28 juni  2024 opende het Boutique Hotel en hield Open huis van 15-18 uur.
 
Bronnen

• Oud-Winterswijk, Café De Steengroeve. https://www.oudwinterswijk.nl/horeca/cafes/cafe-de-steengroeve/cafe-de-steengroeve/
• Achterhoeks Nieuws Winterswijk. Dinsdag 25 juni 2024. Advertentie Villa Elise.

Fotograaf Louis Hoorenman
 
Louis Hoorenman had in 1894 een zaak in fotografieartikelen aan de Prinsestraat 65 in Den Haag. Het was één van de vijf zaken in Den Haag met fotografische artikelen omstreeks 1890. In 1904 was het adres Prinsestraat 29. Tevens had hij op dit adres een “Gramophon en Odeon-Magazijn”.
In de Avondpost van 4 februari 1906 verschijnt het volgende bericht:
De tusschen ondergetekenden Bernard Eugène Adolphe Temmerman, zich noemende Adolphe Zimmermans, Fotograaf te ’s-Gravenhage, wonende te Voorburg en Levie Hooremans, zich noemende Louis Hoorenman, Koopman te ’s-Gravenhage aangegane en aldaar gevestigde Vennootschap onder de Firma L. HOORENMAN, tot het drijven van handel in fotografie- en aanverwante artikelen, is met onderling goedvinden op heden ONTBONDEN, zullende de zaken dezer vennootschap worden vereffend door den eersten ondergeteekenden, die daartoe zal teekenen L. Hoorenman in Liq ’s-Gravenhage, 31 Januari 1906. A. ZIMMERMANS. L. HOORENMAN.
Kort daarop is hij overleden, zijn vrouw plaatst in de Haagsche Courant van 24 juli 1906 een advertentie met de volgende tekst: Voor de vele bewijzen van deelneming, ontvangen bij het overlijden van mijn geliefden Echtgenoot en Vader, betuig ik, mede namens mijne kinderen, hartelijk dank. Wed. L. HOORENMAN— Waisvisz. Hij is dus kort na de ontbinding van de samenwerking met fotograaf Adolphe Zimmermans overleden.
 
Biografie
Zoals al in de advertentie in de Avondpost van 1906 staat, is Louis Hoorenman niet zijn echte naam. Zijn werkelijke naam is Levie of Levi Hooremans. Hij is geboren op 13 mei 1861 in Rotterdam. Op 17 juni 1891 trouwt hij met Naatje Waisvisz. Zijn beroep is dan fotograaf. Volgens Wachlin (2011, vertaald naar Nederlands) is zijn loopbaan als volgt: “Rotterdam tot 1871, fotograaf en handelaar in fotografische artikelen in Utrecht tot 1883, fotograaf tot 1900 dan handelaar in fotografische artikelen in Den Haag”. Hij overlijdt op 12 juli 1906 in Den Haag, zijn beroep bij overlijden is “koopman photographie artikelen”.
 
Prentbriefkaarten
Hoorenman gaf fantasie- fotokaarten uit die gemaakt zijn met negatief-vignetten. Vermoedelijk maakte hij deze kaarten zelf. De kaarten zijn genummerd als serie en daarbinnen als de afzonderlijke kaarten, bijvoorbeeld Serie 6. No. 9. Er zijn ten minste 8 series verschenen. Ook gaf hij samen met Jacobs en Klaassen uit Den Haag een kaart uit met een spoorwegongeluk. (zie blogbeircht spoorwegongeluk).

55 kunstenaars voor een verscheurd Joegoslavië
 
Krantenberichten
In het dagblad Trouw verschijnt op 17 januari 1994 een foto met de titel: Herman Brood, Phil Bloom en achtenveertig andere kunstenaars schilderen tegen de waanzin in Joegoslavië (afb. 1).

Het onderschrift luidt:
Met vijftig bijdragen van kunstenaars als Herman Brood, Peter Klashorst, Joost Swarte en Phil Bloom vormt dit zaterdag in het Amsterdamse café Schuim onthulde schilderij een beeldend protest tegen de ‘waanzinnige’ oorlog in voormalig Joegoslavië. Als het kunstwerk niet binnen drie weken is verkocht, wordt het voor 25 000 gulden aangeboden aan het Stedelijk Museum in Amsterdam. De opbrengst gaat naar de stichting Palanka. Deze hulporganisatie verzorgt begin februari weer een transport naar een gelijknamig dorp waar 1200 vluchtelingen zijn ondergebracht. Foto Patrick Post.
 
Ook in het NRC Handelsblad van die dag staat over deze actie een bericht met de titel Kunst voor vluchtelingen in Bosnië. “AMSTERDAM — Dit samengestelde schilderij, met werk van onder anderen Joost Swarte, Peter Klashorst en Herman Brood, vormt onderdeel van een zaterdag in Amsterdam gehouden kunstenaarsactie voor hulp aan een Bosnisch vluchtelingenkamp. De opbrengst van het te veilen werk zal bij de zesduizend gulden gevoegd worden die afgelopen zaterdag werden opgebracht. Tekenaars als Peter Pontiac, Windig en De Jong (van de strip Heinz) hielden een tekenmarathon in café 't Schuim aan de Spuistraat, dat gebouwd is op de plaats waar vroeger de drukkerij van het Algemeen Handelsblad stond. De tekeningen werden geveild. Ook een nep-tijdschrift ('Irma, een moordblad voor etnische meisjes', een parodie op het meisjesblad Tina) kwamen onder de hamer.” [etc.].
 
Het Parool van die dag plaats een bericht over die actie, waarbij kunstenaars Herman Brood, Fabrice en Stan Heinze genoemd zijn. De kunstenares Olla van Maasdijk (*1940) is een van de organisatoren van de Stichting Palanka, die hulp te biedt aan vluchtelingen in voormalig Joegoslavië.
 
Boomerang freecards
In 1994 verschijnt er een Boomerang Freecard met de titel: 55 kunstenaars voor een verscheurd Joegoslavië (afb. 2, catalogus Last Dodo B000203). Dezelfde kaart verschijnt in 1995 als Schoolcard (catalogus Last Dodo S000051). De 55 kunstwerken staan in 11 horizontale rijen op een landkaart met een vierkant raster.
Op de adreszijde van de kaarten staat dezelfde titel en de volgende tekst: “Door f. 25,- over te maken op gironr. 6836048 t.n.v. de Stichting Palanka te Amsterdam steunt U de slachtoffers van het oorlogsgeweld en ontvangt u dit affiche van 70 x 100 cm thuis.” Het gaat hier om de actie, waarover ook de drie kranten berichten. De kaart is dus een verkleinde afbeelding van het affiche, waardoor de namen van de kunstenaars nauwelijks zichtbaar zijn.
 
Op het affiche en op de Boomerang-kaart zijn de kunstwerken anders geplaatst dan op het schilderij, waarvan een gedeelte als foto bij de artikelen staat. Er zijn echter nog meer verschillen, bij het kunstwerk zijn 50 kunstenaars betrokken en bij de kaart en affiche 55 kunstenaars. In de krantenartikelen zijn als kunstenaars genoemd Herman Brood, Peter Klashorst, Joost Swarte, Phil Bloom (*1945), Peter Pontiac, Windig & De Jong, Fabrice Hünd, Hans Plomp (*1944) en Stan Heinze [Stanley Heinze? *1960][i]. Werken van Phil Bloom, Hans Plomp en Stan Heinze komen echter niet op de Boomerang kaart voor. Mogelijk waren zij alleen bij de organisatie betrokken. Op de foto in Trouw zijn 39 kunstwerken herkenbaar. De overige 11 kunstenaars van het schilderij zijn niet bekend. Alle bovengenoemde 39 kunstwerken komen wel voor op het affiche, maar het is onbekend welke vijf kunstenaars van het affiche niet voorkomen op het schilderij.
 
Kunstenaars Boomerang-kaart
54 Nederlandse kunstenaar en 1 Noorse kunstenaars staan op het affiche dan als Boomerang Freecard is verschenen (afb. 3). Van de 30 kunstenaars zijn er voor zover bekend anno 2023 vijf overleden. De meeste kunstenaars (32) zijn geboren in de periode 1950-1969, acht kunstenaars zijn van voor 1950 en drie van na 1969. Van 11 kunstenaars ontbreken de biografische gegevens. De meeste kunstenaars komen voor in het overzicht van kunstenaars van de RKD (Rijks Kunsthistorische Documentatie). Twaalf kunstenaars  komen niet voor in het bestand met kunstenaars van de RKD.
Er zijn van de 55 kunstenaars 21 bekend van Boomerang cards, maar het werk van de meeste kunstenaars (34) is niet op Boomerang kaarten verschenen. Er zijn dus wel kunstenaars die andere kunstwerken voor Boomerang hebben gemaakt (afb. 4), maar voor zover bekend zijn er geen kunstwerken van het affiche ook als zelfstandige kaart uitgegeven. Wel is het kunstwerk van Carlos Beuken een “aanpassing” van een eerdere Boomerang kaart (afb. 5 en 6).
 
Bronnen
Otto Kruijsen, 2002. Vip's international art galleries.

Noten
[i] Phil Bloom en Stanley Heine maakten ontwerpen voor Boomerang kaarten.

Bekijk de PDF met allle afbeeldingen en tabel

Dorp Rien in Friesland
 
Tekst afzender
Militair J. Beets stuurt op 22 augustus 1915 vanuit Rien via het postkantoor in Bozum een kaart aan Den Heer H. Broere in Krimpen aan de Lek D18, die daar een dag later arriveert. Hij hoeft als militair geen postzegel te plakken, want hij geniet zoals dat heet portvrijdom.
 
Zijn tekst op het correspondentiedeel luidt als volgt:
 
Geliefde Vrienden !
Hierbij een kaart uit ons
dorp waar het huis van mijn
broer op staat, “met het kruisje
geteekend” en ik sta er ook nog op
al hoewel er niet veel van
te zien is, vind u wel. later een
brief. Wees gegroet van uw
‘liefh. J. Beets.
 
Altijd aardig als de afzender er zelf ook op staat, maar dat valt zoals hij het zelf zegt niet zo gemakkelijk te vinden. De drie vrouwen voor het kaaspakhuis (meest links) vallen af. Het groepje wat voor het huis met het kruisje staat is er maar één man die als militair kan doorgaan, dat is de persoon net voor het huis ernaast (zie detail).
 
Rien
Tot aan de gemeentelijke herindeling in 1984 maakte het dorp Rien deel uit van de gemeente Hennaarderadeel, die toen opging in de nieuwe gemeente Littenseradeel (Friesland). Het ligt aan de Franekervaart tussen Itens en Lutkewierum en heeft ongeveer 130 inwoners (in 2009).
Tot 1954 was Rien een buurschap van Lutkewierum, in 1954 kreeg Rien de status van dorp. Op 6 september 1954 ging de gemeenteraad van Hennaarderadeel akkoord, en op 1 mei 1955 werd dat bekrachtigd door het Rijk.
Op de prentbriefkaart is een deel van de noordelijke oever van de Franekervaart te zien, deze bestaat uit een ruime kade. Daar ligt een brede buurt met een vrij gesloten en gevarieerde bebouwing, onder meer van oude pakhuizen.
 
Paardenmarkt
Rien was eeuwenlang bekend om zijn jaarlijkse paardenmarkt. De Draversdijk is nog een herinnering aan de tijd dat hier harddraverijen werden gehouden. In het Leeuwarder Nieuwsblad van 11 juli 1940 staat dat de paardenmarkt te Rien is opgeheven; Gedeputeerde Staten hebben het besluit van de gemeenteraad van Hennaarderadeel tot opheffing van de paardenmarkt te Rien goedgekeurd.
 
Afleiding plaatsnaam
Rien is waternaam die afgeleid is van het werkwoord rinnan = stromen. In het Oudfries is rene een stroom.
 
Beschermd dorpsgezicht
“Gezicht Rien” is een van rijkswege beschermd dorpsgezicht in Rien in de provincie Friesland. De procedure voor aanwijzing werd gestart op 23 november 1988. Het gebied werd op 28 maart 1991 definitief aangewezen. Het beschermd gezicht beslaat een oppervlakte van 2,4 hectare.
Het is één van de 46 beschermde dorpsgezichten in Friesland.
 
Rijksmonument
Er zijn in het dorp acht rijksmonumenten. Op de kaart staat een rijksmonument, het is het meest linkse huis op de kaart. Een voormalig langs de waterzijde staand kaaspakhuis onder schilddak. Op de verdieping vier smalle vensters en in het midden een hijsluik onder segmentboog. Het huidige adres is Buorren 32 te Rien. Het Monumentnummer is 21554.
 
Huidige situatie
Er is veel veranderd in dit deel van Rien ten opzichte van 1915. Van links naar rechts.
Buorren 32: kaaspakhuis, nog ongeveer in de originele staat.
Buorren 30: huis tegen pakhuis aan gebouwd: verbouw of nieuwbouw.
Buorren 26: met het kruisje op de woning: verbouw of nieuwbouw.
Buorren 24: het huisje ernaast, nog ongeveer in de originele staat.
Buorren 22, 20 en 16: verbouw of nieuwbouw.
 
Op 6 september 1954 krijgen de straten en wegen in de gemeente Hennaarderadeel louter Friese straatnamen. In Rien zijn dat Molmawei (was Molmaweg), Draversdyk (Draversdijk) en Buorren (voor die tijd werd dit deel van Rien aangeduid als in of bij de Buren).

De Sluis bij Born
De sluis bij Born (Limburg) is een van de sluizen in het Julianakanaal. Dit kanaal heeft een lengte van 36,6 kilometer, begint in Maastricht en eindigt in Maasbracht. De bouw van het kanaal duurde 10 jaar en op 16 september 1935 is in Born het kanaal officieel geopend door H.K.H. prinses Juliana. Aan boord van de Prins Hendrik van de Alkmaar Packet voer zij van Maastricht naar Born over het nieuwe kanaal.
Om een hoogteverschil van 23 meter te overbruggen, werden tussen Maasbracht en Maastricht vier sluizen gebouw, in Maasbracht, Born, Roosteren en Limmel. Het verval van de oude sluis in Born bedroeg 11,35 meter. In 1964 werd de sluis van Roosteren gesloopt. Om het ontstane hoger verval te ondervangen, werden onder andere in Born in 1965, naast de oude sluis, twee nieuwe sluizen gebouwd.

Gebr. Simons en Selmar Bayer
De kaart van de Sluis is uitgegeven door Gebr. Simons uit Ubach over Worms. Op de adreszijde van de kaart staat linksonder echter het logo van de uitgever Selmar Bayer uit Berlijn. In de kaart van Gebr. Simons is een hart gestanst op een klein stukje na. Hier tegenaan is de Duitse kaart geplakt. Als je met behulp van het lipje het hart opent, zie je de rozen van de Duitse kaart. Uit de achterzijde van het hart blijkt dat het om een kaart van Simons gaat. Dat kaarten van eigen uitgaven op deze manier worden gebruikt, komt meer voor, zoals bij “luikjes” of “flapjes” waarachter een leporello is geplakt. Maar dat een Nederlandse kaart op een Duitse kaart is geplakt, is misschien wel uniek. Het is gezien de professionele uitvoering beslist niet door een particulier gemaakt.
Gebr. Simons was ongetwijfeld de belangrijkste drukker en uitgever van Limburgse kaarten. Het bedrijf heeft in ieder geval tot 1958 kaarten uitgebracht.
Selmar Bayer, Berlin S.O. 36 is een veelzijdige firma met een boek- en steendrukkerij, een luxe-papierfabriek Zij gaven affiches, prentbriefkaarten, etiketten en sluitzegels uit. De uitgever van Bayer is in 1933 overgenomen door de uitgever Erich Thieme.

Jo Stafford in: Jambalaya
 
Biografie
Jo Elizabeth Stafford was een Amerikaanse zangeres. Haar carrière begon in de jaren dertig en liep door tot in het begin van de jaren zestig. Zij is geboren in Coalinga (VS) op 12 november 1917 en overleden te Los Angeles op 16 juli 2008.
Voordat Jo Stafford aan haar solocarrière begon vormde zij met haar zussen Christine en Pauline de zanggroep 'The Stafford Sisters'. Toen haar zussen trouwden viel de groep uit elkaar en sloot Jo Stafford zich aan bij de band 'The Pied Pipers'. Deze band werd snel populair en werkte samen met onder anderen Frank Sinatra. Nadat Stafford ook deze band verliet begon zij aan haar solocarrière. Stafford bracht tijdens haar carrière vele succesvolle hits uit, zoals Embraceable You, It Could Happen to You en No Other Love. Haar grootste succes behaalde zij met de song You Belong to Me  (1954).In Nederland was Stafford vooral populair met het nummer Thank You For Calling (1952). Haar platen zijn in de Verenigde Staten, Japan en Europa verspreid door Ariola Records.
Zij was ook veel te zien op televisie. In 1954 kreeg Jo Stafford haar eigen Jo Stafford Show op CBS-TV.
 
Jambalaya
Op de kaart is naast haar portret de tekst van het lied Jambalaya (1952) afgedrukt. Ook dit is een bekend lied van Jo Stafford dat op veel platen voorkomt. De titel van het lied verwijst naar een rijstschotel uit de Creoolse en Cajunse keuken in Louisiana (Verenigde Staten). De tekst is van Hank Williams.
 
Platenlabels
In Nederland verschenen haar liederen op Philips-platen onder de naam “Philips TV series”. Haar platen zijn in de Verenigde Staten, Japan en Europa ook verspreid door Ariola Records.
In de kaartseries met Harry Botschuijver worden bij andere artiesten ook de platenlabels Columbia, Essex en Coral genoemd. Een kaart met de tekst van een lied uit de musical Can-Can, noemt het platenlabel Capitol niet. Alle vier zijn het van origine Amerikaanse platenlabels.
 
Kaarten Jo Stafford
Er zijn een aantal Nederlandse kaarten bekend met liedjes van Jo Stafford.
Op de eerste staat ze met een plaat in haar hand. Naast haar staat arrangeur en echtgenoot Paul Weston. De titel van de song is Make love to me, dat op een Philips-plaat is uitgebracht.
De uitgever van de kaart met No. 26 A is Harry Botschuijver uit Amsterdam en de vastgestelde prijs is 18 ct. Het copyright berustte bij Clappell & Co. in Amsterdam.
Op de tweede kaart staat haar portret naast de tekst van het lied Jambalaya. Van de adreszijde zijn de volgende gegevens bekend: het nummer van de kaart No. T 51, de vastgestelde prijs is eveneens 18 ct, de naam Photolux Apeldoorn en het copyright voor Nederland Edition Nagel, Amsterdam.
Photolux uit Apeldoorn is bekend als uitgever van albums met filmplaatjes.
De derde kaart is uitgegeven door Takken in Utrecht in de serie ‘Takken’ Film Star Postcards. Jo Stafford zit op een tafel of bankje met een foto van een toreador op de achtergrond. Het is een “echte fotografie” met de naam Jo Stafford op de foto. Het nummer van de kaart is A.X. No. 1025.
 
Muziekuitgeverijen
De platenmaatschappij PolyGram was eigenaar van de muziekuitgeverijen Altona, Belinda en Chappell (Brits). Begin van de jaren 70 nam gaat Polygram samenwerken met Basart onder de naam Intersong. In de kaarten van uitgever Harry Botschuijver zijn de copyrights van Altona, Chappell en Basart genoemd. Alleen Belinda is niet van kaarten bekend. Op de kaarten is wel de uitgever Southern Music uit Brussel genoemd. Bij de andere uitgever Photolux zijn de muziekuitgeverijen Francis –Day in Amsterdam, Nagel in Amsterdam en World Music Co. in Brussel genoemd.
 
Harry Botschuijver
De bovengenoemde Harry Botschuijver was humorist, conferencier, tekstdichter, uitgever, zanger en feestarrangeur. En hij is grootvader van zanger André Hazes.
Harry is op 14 november 1898 geboren in Amsterdam als Arie Botschuijver, zoon van timmerman Bart Botschuijver en Johanna Wilhelmina Engelsma. De eerste vermelding van zijn werk is te vinden in het weekblad De Arbeid van 8 februari 1930, waar een optreden van Harry wordt aangekondigd op een feestavond van Sportcentrale Ontwaakt in Frascati. Kranten vermelden zijn optredens in diverse artikelen. Hij gaf naast prentbriefkaarten ook liedjes en voordrachten op papier uit. Die werden aanvankelijk uitgegeven door Bureau A.B.O. (Amusante Beschaafde Ontspanning), gevestigd op Mesdagstraat 19, het huisadres van Harry’s ouders. In de jaren veertig woonde Harry op Gerard Doustraat 62 II, waar toen ook de Uitgeverij Harry Botschuijver gevestigd was.
Botschuijvers voordrachten waren te koop in kantoorboekhandels en feestartikelenwinkels in het hele land. Botschuijver was van alle markten thuis: voor 25 cent leverde Botschuijver allerlei komische voordrachten, met de garantie ‘100 % stemming op ieder feest’. Botschuijver adverteerde ook als maker van jubileumverzen. Hij schreef teksten voor eigen liedjes en trad op op feesten en partijen. Harry Botschuijver overleed op 11 juni 1966 te Amsterdam, 67 jaar oud.

Bekijk de PDF met tabellen en afbeeldingen

Bronnen

• Jo Stafford [biografie]. In: A portrait of Jo Stafford. Thank you for calling. Ariola Benelux bv [langspeelplaat].
• Martin Maas, 2022. Harry Botschuijver. 100% stemming op ieder feest. Ons Amsterdam 4 januari 2022.
• Harry Knipschild, 2011. 64 - Het leven van muziekuitgever John Brands. www.harryknipschild.nl

 
Met dank aan Cemile Tastekin van My Cup of Vinyl in de Dorpsstraat in Zoetermeer.

Muiderslot Ridderzaal

Foto interieur Muiderslot.
Op de eindejaars-beurs in Houten was mijn laatste aankoop een foto van de ridderzaal in het Muiderslot, die ik opmerkte toen een medeverzamelaar tussen wat oude foto’s zocht. Ik kocht de foto, omdat ik het voor twee euro een mooie foto vond. Thuis bestuurde ik de foto wat beter en kwam tot de conclusie dat het een foto is, die gebruikt is voor een prentbiefkaart van de uitgever La Rivière en Voorhoeve uit Zwolle.
De achterzijde heeft een ovaal paars stempel van “La Rivière & Voorhoeve Uitgevers ZWOLLE”.
Daarnaast is er een veelvoud aan teksten en nummers te zien in verschillende handschriften en met verschillende schrijfmaterialen (gewoon potlood, rood potlood, anilinepotlood, blauw potlood en zwarte pen).
De zaken op de achterzijde van de foto zijn zeer waarschijnlijk bedoeld voor het drukken van een kaart op basis van deze foto, zoals:

• De naam van de drukker: La Rivière & Voorhoeve uit Zwolle.
• De uitgeefster Mej. van den Toorn uit Muiden.
• De titel van de kaart: Ridderzaal in het Muiderslot.
• De oplage: 1000 stuks.
• De technische uitvoering: Imitatie koperdiepdruk, witte rand en titel in schrijfletters [=cursief]
• Afmetingen van de foto op de kaart? 10,8 x 6,8 cm. Mogelijk heeft de kaart een afbeelding met een brede witte rand.
• De kaarten van Mej. Van den Toorn, die zijn gedrukt door La Rivière & Voorhoeve hebben geen nummer. Mogelijk is het nummer LRV 5033 [LRV = La Rivière & Voorhoeve] het administratieve nummer van de kaart. De kaarten van La Rivière en Voorhoeve zijn doorgaans genummerd, maar dit nummer is van geen enkele kaart bekend.
• De overige nummers op de achterzijde zullen ongetwijfeld voor de medewerkers van de drukkerij van betekenis zijn geweest, maar daarover blijven we nog in het ongewisse.

 
De kaart, uitgegeven door Mej. van den Toorn is gemaakt op basis van bovenstaande foto, al is de uitsnede iets krapper dan de originele foto. Ook de aanwijzingen voor de uitvoering op de achterzijde van de foto komen niet overeen met de uitvoering van de kaart. Zo heeft de laatste geen witte rand en de titel is niet cursief.
 
Uitgevers G. van den Toorn en Mej. G. van den Toorn
Op 1 mei 1905 kreeg Muiden voor het eerst een Rijkstelefoonkantoor. Op de Herengracht, ten zuiden van wat nu restaurant Graaf Floris V is, was toen de kruidenierswinkel van Galesloot. Het linkerdeel van de winkel, slechts 2.35 m breed en 6 m diep, was afgescheiden door een wand. Daar was het postkantoor. Er was een balie en in de hoek een kleine ruimte om te telefoneren. De familie van der Toorn en met name dochter G. v.d. Toorn, werkte jarenlang in dat kleine postkantoortje. De PTT verzocht de gemeente om betere huisvesting, maar het duurde nog vele jaren, voor dat gerealiseerd was.
Er zijn kaarten bekend van G. v. d. Toorn en Mej. G. v. d. Toorn. De eerste is waarschijnlijk Gerrit van den Toorn, geboren te Muiden 13 sep 1842, van beroep kantoorbediende, heeft als woonplaats Muiden en het adres is Heerengracht. Het is op 1 november 1874 gehuwd te Muiden met Grietje van der Velden, geboren te Muiden op 13 nov 1850 en overleden te Muiden op 8 apr 1885. Zij krijgen twee dochters Alida Maria Cornelia van den Toorn (* 30 jun 1875) en Maria Cornelia van den Toorn, *30 sep 1877) en twee zoons Gerrit van den Toorn (* 4 jul 1879) en Abraham van den Toorn (*9 mei 1881). In 1883 en 1884 zijn twee dochters geboren, die maar kort geleefd hebben.
Op 6 juni 1886 is Gerrit van den Toorn gehuwd te Muiden met Abramina Evertje van der Velden. Uit dit huwelijk zijn twee dochters en twee zonen geboren. Geen van de namen van de kinderen kan verbonden worden aan de bovengenoemde dochter G. van den Toorn, die als Mej. G. v. d. Toorn kaarten uitgaf. Op 1 november 1917 is Gerrit van den Toorn Sr. overleden. Hij is dan nog woonachtig aan de Heerenstraat in Muiden. Zijn zoon Gerrit van den Toorn Jr. is bij het overlijden van zijn vader kantoorbediende.
Grietje van de Toorn is op dertig jarige leeftijd op 28 mei 1924 te Muiden gehuwd met de onderwijzer Willem Snelleman. Uit deze huwelijksacte blijkt dat zij de dochter is van Gerrit van den Toorn Sr. en Abramina Evertje van der Velden. Na 1884 is dus ten minste nog een dochter geboren.
Grietje is samen met haar man begraven in Zeist (Zeister Bosrust), op de steen staat haar geboortedatum 19 februari 1894 en haar overlijdensdatum 13 oktober 1980. Haar echtgenoot Willem Snelleman is geboren op 24 april 1893 en overleden 29 november 1962.
Onbekend is of de zoon Gerrit van den Toorn Jr. ook als uitgever werkzaam is geweest.
 
Prentbriefkaarten
Kaarten van Muiden en het Muiderslot zijn uitgegeven door G. van den Toorn en Mej. G. van de Toorn. G. v.d. Toorn liet zijn kaarten drukken bij La Rivière & Voorhoeve uit Zwolle, Emrik & Binger uit Haarlem, Stern & Schiele uit Berlijn en bij een onbekende drukker. De kaarten die gedrukt zijn door La Rivière & Voorhoeve zijn niet genummerd.
Mej. G. van den Toorn liet haar kaarten voor zover bekend altijd drukken bij La Rivière & Voorhoeve in Zwolle

Bekijk de PDF met alle figuren en bijlage.

Kaarten met posters Marshallplan

Marshallplan
Het Marshallplan is een hulpprogramma voor Europa van de toenmalige Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken George C. Marshall. Het Marshallplan (officieel European Recovery Plan, ERP) is gericht op de economische wederopbouw van de door de Tweede Wereldoorlog getroffen landen in Europa en is uitgevoerd in de periode tussen 1948 en 1952. De hulp van het Europese herstelplan bestaat uit geld, goederen, grondstoffen en levensmiddelen, deels in de vorm van lening, deels als gif
 
Prijsvraag Posters
Om het Marshallplan onder de aandacht te brengen is een prijsvraag uitgeschreven voor het ontwerpen van een affiche met als thema ‘Intra-European Cooperation for a better Standard of Living’. Een jury koos uit 10.000 posters de beste 25. De officiële prijsuitreiking heeft plaats gevonden op 15 mei 1950 in Parijs. De Nederlander Reijn Dirksen won de eerste prijs. De tweede prijs was voor een Zwitser en de derde voor een Italiaan. Er zijn 7 vierde prijzen en 15 vijfde prijzen uitgereikt [i].
Niet alleen won een Nederlander de eerste prijs, ook vier andere Nederlanders vielen in de prijzen (zie tabel 1 en 2).

[i] Op de website van de George C. Marshall Foundation zijn de winnaars op volgorde van de prijzen vermeld.

Kühn en Mouton, drukkers van de posters
Elf van de 25 posters van de serie van het Marshall plan zijn gedrukt door Gebr. Kühn en Zoon in Rotterdam. Bij vijf posters wordt als drukker Mouton uit Den Haag genoemd.
De posters die door Kühn zijn gedrukt hebben op de rand van het affiche de tekst: „Printed in the Netherlands by Kühn en Zoon, Rotterdamˮ.
De drukkerij Kühn in Rotterdam is genoemd naar Carl Gustav Kühn (1865-1913). Het is vooral een drukkerij van handelsdrukwerk Zij drukken affiches, etiketten, wikkels, kalenders, reclamedrukwerk en andere zaken voor het bedrijfsleven. Het drukken en uitgeven van prentbriefkaarten speelt een ondergeschikte rol bij deze drukkerij. Ook tijdens de Tweede Wereldoorlog hebben zij gedrukt, onder meer een affiche voor de Winterhulp. Het K-nummer van de drukkerij is K 2048. De firma is gevestigd aan de Crooswijksche Singel in Rotterdam. De periode van werkzaamheid is van 1880 tot 1976.
Op de posters gedrukt door Mouton staat de tekst: Lithography by Mouton Cy, The Hague. De drukkerij is gevestigd aan de Herderstraat 5 in Den Haag. In 1900 noemt de firma zich stoom- en snelpersdrukkerij en werkt in boekdruk, steendruk en koperdruk en aluminiumdruk. In 1914 gaat de drukkerij bankbiljetten drukken. Ook het drukken van affiches en plattegronden behoort tot de werkzaamheden. De periode van werkzaamheid strekte zich uit van 1884 tot 1970.

Prentbriefkaarten
Zes van de 25 posters zijn op Nederlandse prentbriefkaarten afgebeeld. Er zijn twee uitvoeringen van de adreszijde bekend. Type A met het woord BRIEF-KAART. in het postzegelvak en type B met het woord DRUKWERK boven de deelstreep.
Wie de series Nederlandse kaarten heeft uitgegeven en gedrukt, is niet bekend. Mogelijk levert de vormgeving van de adreszijde een mogelijkheid om de waarschijnlijke drukker(s) te traceren.
Ook Italië, Frankrijk en Duitsland gaven kaarten uit met afbeeldingen van posters. Voor zover bekend gaven alleen Duitsland en Italië kaarten van andere posters uit dan Nederland.
In 2005 bij de 55e “Internationale Filmfestspiele” in Berlijn is een serie van ten minste zes kaarten uitgebracht met posters van de prijsvraag uit 1950.
De ontwerpen van Griekenland, behoren niet tot de winnaars van de prijsvraag uit 1950, maar een uitgever in Griekenland gaf wel drie of meer gratis kaarten uit met Griekse posters van het Marshallplan.

Bekijk de PDF voor alle afbeeldingen.
 
Bronnen

• The George C. Marshall Foundation, z.j. Intra-European Poster Competition 1950. https://www.marshallfoundation.org/the-marshall-plan/history/marshall-plan-poster-contest/
• Stadsarchief van Rotterdam.
• Le Plan Marshall 1947-1952 dans les collections patrimoniales. Médiathèque l’Apostroph. 2017. 35 p. https://mediatheque.chartres.fr/
• Affiches voor het Marshall-plan. Dagblad Het Binnenhof 21 september 1950.
• Jo Spier, 1949. Het Marshallplan en U. Persdienst van het Ministerie van Economische Zaken i.s.m. de Rijksvoorlichtingsdienst. 18 p.
  

Een opmerkelijk familiebericht in de krant

Een uitzonderlijke prentbrief kaart uitgegeven door Musée d´Art Moderne met de titel „ NRC HANDELSBLAD Woensdag 1 oktober 1980  Familie-berichten ˮ laat naast een aantal berichten over geboorten, ook een deel van een rouwadvertentie zien. De kaart is geen fantasie, maar echt een gedeelte uit die krant. De tekst op de  adreszijde van de kaart luidt „Geboren: Renee Margriet : 1980 Thijs van Kimmenadeˮ en „Thijs van Kimmenade, Schutsboomsestraat 16, 5763 BR Milheeze NL tel. 04924-1955ˮ. De tekst van de geboorte van een dochter van Thijs van Kimmenade is iets anders dan de andere familieberichten over geboorten in het NRC-Handelsblad, omdat alleen de vader is vermeld. Thijs van Kimmenade (1946-2023) is beeldhouwer, fotograaf en conceptueel kunstenaar. In 1980 verschijnt van zijn hand een boek met een titel die vrijwel overeenkomt van de tekst op de adreszijde. De titel is: Geboren: Renee Margriet : 29 september 1980, Thijs van Kimmenade, Schutsboomsestraat 16, 5763 BR Milheezeˮ. Het boek is uitgegeven door Galerie Jack Visser in Amsterdam in een oplage van 10 genummerde en gesigneerde exemplaren met een omvang van 168 bladzijden (bron Koninklijke Bibliotheek). De advertentie is zeer waarschijnlijk geplaatst naar aanleiding van de „geboorteˮ van dit boek en niet van zijn  dochter.
De kaart is echter niet uit 1980, maar is verschenen naar aanleiding van een tentoonstelling in 1991: „Thijs van Kimmenade, t/m 20 april in Galerie Van den Berg, Verwersstraat 40, 's Hertogenbosch. Di t/m za 13-17u.ˮ Bas Roodnat schrijft over deze tentoonstelling in het NRC-Handelsblad het volgende „ In de advertentierubriek familieberichten van deze krant verscheen op 1 oktober 1980 een kleine annonce waarin Thijs van Kimmenade vanuit het Brabantse Milheeze de geboorte van zijn dochter Renee Margriet meldde. Deze mededeling heeft na ruim tien jaar nog iets van zijn actualiteit behouden: het desbetreffende stukje krantepagina van toen is verwerkt in een ansichtkaart uit een serie. Een ander exemplaar laat de vader achter een gedekte tafel zien. Dat wil zeggen, dat hij heeft plaatsgenomen aan een met schilderslinnen bespannen frame waarop vier borden staan die gevuld zijn met gerechten in de Stijlkleuren rood, geel, blauw en wit. Het bestek bestaat uit penselen en potloden. De titel van deze voorstelling is Malzeit ; het ontbreken van de letter h in het Duitse woord veroorzaakt dan een met de compositie verweven woordgrapje. Ook de andere kaarten in de serie laten zien dat Van Kimmenade doende is met kleine absurdismen in de geest van het speelse surrealisme van de Belgische schilder René Magritte. Naar hem vernoemde hij indertijd zijn inmiddels tienjarige dochter. De reeks kaarten werd uitgegeven door de Bossche Galerie Van den Berg waar nu 45 van zijn meest recente werkstukken worden getoond: beelden, wandobjecten, fotografie en kleine installaties.
René Magritte (1898-1967) is een bekende Belgische surrealistische kunstschilder. Hij speelt ook veel met taal, zoals het kunstwerk met de titel 'Ceci n'est pas une pipe' (dit is geen pijp) onder een realistisch geschilderde voorstelling van een pijp uit 1929. René Magritte zegt hiermee dat deze afbeelding geen pijp is, maar een schilderij, waarop een pijp is afgebeeld.
 
Bronnen
Bas Roodnat, 1991. Dada-element in visuele ironie van Van Kimmenade. NRC-Handelsblad Dinsdag 2 april 1991

Kaart met reclame voor Delpher
 
In de openbare bibliotheek van Leiden lag vrijdag j.l. een stapeltje kaarten met een afbeelding van een krant met de titel op de beeldzijde “Ontdek het verleden Begrijp het heden”.
Op de adreszijde staat linksboven een QR-code en de tekst: “Lees op delpher.nl over vrouwenrechten in de krant van 1970”.
 
Delpher
Delpher is een website ontwikkeld en wordt beheerd door de Koninklijke Bibliotheek, die hiervoor samenwerkt met diverse bibliotheken en instellingen. De teksten komen uit de collecties van diverse wetenschappelijke instellingen, bibliotheken en erfgoedinstellingen.
Momenteel vind je hier ruim 1 miljoen boeken, ruim 1,7 miljoen kranten (waaronder de eerste Nederlandse krant uit 1618), 12 miljoen tijdschriftpagina’s en 1,5 miljoen radiobulletins.
 
Kaart
Op de kaart staat behalve de krantenkop Dolle Mina’s willen „baas in eigen buik zijn”, 24e jaargang no. 273 en maandag 16 maart 1970. Volgens Delpher zijn er tien verschillende kranten met berichten over de actie van Dolle Mina’s.  Alleen het Algemeen Handelsblad heeft deze titel boven het bericht staan en ook het jaargang en nummer komen overeen met deze krant. De overige tekst op de kaart is onleesbaar en de titels “Primeur” en “Het weer vandaag” komen niet in de echte krant voor.
 
Boomerang
Bij enig speurwerk naar het jaar van uitgifte van deze krant, blijkt dat de kaart er één uit een serie van vier Boomerang-kaarten uit 2022 is. De nummers van alle vier kaarten is P10-22. De kaart uit de bibliotheek is zeer waarschijnlijk ook een Boomerang kaart, maar alleen het gedeelte linksboven op de kaart is blijven staan, en verder niet het logo en nummer van de Boomerang-kaart. Heeft de Koninklijke Bibliotheek of Boomerang wellicht deze “anonieme” kaarten aan openbare bibliotheken geleverd.

Lees de PDF met alle afbeeldingen

Paris pittoresque – Het straatleven in Parijs
 
Een bekende en dure serie van meer dan 40 kaarten heeft als titel “Momentopname uit het Amsterdamsche Straatleven”. Ook van Parijs, de hoofdstad van Frankrijk bestaat een vergelijkbare serie.
 
Tante Heiltje stuurt op 19 augustus 1902 een prentbriefkaart met een on-Nederlands tafereel naar Annie Bolle in Driebergen. Het lijkt in eerste oogopslag een Frans straatbeeld met het “Diners-Soupers” op de luifel boven het terras. Op de beeldzijde staat links onder op een schildje PVK Z en het nummer 6171. De letters PVK Z zijn een afkorting van Postkarten-Verlag Künzli in Zürich. Künzli heeft ook kaarten van ’s-Gravenhage uitgegeven met hetzelfde schildje links onder. De verstuurde kaart heeft geen titel, mogelijk om deze kaart ook in Nederland te kunnen verkopen.
 
Een zwart-wit kaart met de titel Paris pittoresque en Marchande d’oranges, uitgegeven door Künzli frères heeft namelijk dezelfde afbeelding (een koopvrouw met sinaasappels) als de in Nederland verstuurde kaart. Deze kaart heeft links onder op de foto in 5 witte cijfers een clichénummer staan. Deze zwart-wit kaarten zijn zeer waarschijnlijk door Stengel in Leipzig gedrukt. De serie geeft een rijk beeld van het straatleven in Parijs met visverkoopsters, zangers, broodbezorgster, bouquinistes langs de Seine, verkoper van kastanjes (marrons), schoorsteenvegers etc.
Er zijn nog meer gekleurde kaarten uit deze serie bekend, die dezelfde adreszijde hebben als de eerst genoemde kaart en in Nederland of Italië zijn verstuurd. Op deze kaarten staat de naam van de serie: “Paris pittoresque” en bijvoorbeeld de titels: “Marchande de journaux” en “Telegraphistes et patissiers.” Mogelijk waren deze kaarten met Franse titels ook in Nederland te koop.
 
De serie bestaat in vier uitvoeringen:

1. Zwart-wit kaarten uitgegeven door Künzli frères in Zürich met clichénummers op de foto. Deze serie bestaat uit minstens 44 kaarten.
2. Ingekleurde kaarten Paris Pittoresque, uitgegeven door Künzli Zürich. Nummers 6166 t/m 6177.
3. Ingekleurde kaarten Paris Pittoresque, sierrand om afbeelding, beeldvullend. Op de adreszijde staat soms reclame voor diverse producten.
4. Ingekleurde kaarten Paris Pittoresque, sierrand om afbeelding, niet beeldvullend. Op de adreszijde of beeldzijde reclame voor diverse producten. Er zijn geen kaarten gevonden zonder reclame.
   

Met betrekking tot het aantal kaarten in bovenstaande tabel zijn de onderstaande gegevens bekend:

• Alle kaarten die in of vanuit Frankrijk gestuurd zijn hebben alleen Carte Postale op de adreszijde staan en hebben alle een titel.
• Een kaart uit Rusland en vijf kaarten uit Nederland hebben Carte Postale op de adreszijde staan.
• Een kaart uit Nederland heeft het opdruk Briefkaart boven Carte Postale staan.
• Een kaart uit Italië en zeven kaarten uit Nederland hebben Carte postale Postkarte en Cartolina postale op de adreszijde staan.
• Twee Nederlandse kaarten met drie talen op adreszijde hebben geen titel op de beeldzijde staan.

Voor de tekst met alle figuren open de PDF.

Een misdruk van de drukker Trenkler
De kaart van de maand is een kaart van Nijmegen met de Belvedère en het viaduct naar de Belvedère. Het is een bekende locatie die op veel kaarten van Nijmegen staat afgebeeld. De beeldzijde van deze kaart is dus niet bijzonder en geeft geen aanleiding voor de keuze voor de kaart van de maand.
Als je echter de kaart over de korte zijde omdraait, staat de adreszijde op zijn kop. Maar er is meer aan de hand, de adreszijde hoort namelijk niet bij de beeldzijde, maar behoort gedeeltelijk tot een Duitse kaart van een restaurant (bovenaan) en tot een Duitse kaart met de titel Haus Sonnenschein (onderaan). Ook staat de deelstreep uit het midden.
Het nummer op de kaart 20 37164 is van de drukker Trenkler uit Leipzig. De eerste twee cijfers geven aan dat de kaart in 1920 is gedrukt. Zeer waarschijnlijk is Weenenk & Snel de uitgever, want een kaart van Nijmegen, Ruïne Valkhof van Weenenk & Snel (Nummer: Nijm. 85. en drukkersnummer 20 37174) heeft dezelfde uitvoering als de kaart uit Nijmegen. De lettertypen van plaatsnaam en titel van beide kaarten komen geheel overeen.
 
Drukfout
Waarschijnlijk is na het drukken van de beeldzijde, het veel met afbeeldingen verkeerd omgelegd, waardoor niet alleen de zaak op zijn kop kwam te staan en een verkeerde adreszijde op de beeldzijde is gedrukt, maar ook is het geheel ten opzichte van elkaar verschoven.
Het bijzonder is dat deze mislukte kaart toch in de handel is gekomen en waarschijnlijk in Nijmegen te koop was en vanuit Nijmegen verstuurd. Helaas is de plaatsnaam in het stempel niet leesbaar. Wel is de datum en de tijd leesbaar: 10. VIII. 22 12-1 V (10 augustus 1922 van 12 tot 1 voormiddag). Het stempel met zes lijnen is een continuerend machinestempel dat over de gehele breedte van het poststuk stempelt. Een dergelijk stempel is in Nijmegen gebruikt van 1919 tot en met 1922.
 
Zoektocht naar de juiste adreszijde
Een zoektocht naar de juiste adreszijde die behoort bij de beeldzijde met Nijmegen heeft helaas niets opgeleverd. Ook het zoeken naar de beeldzijde van de twee Duitse kaarten was tevergeefs. In ieder geval is mijn conclusie dat Nederlandse en Duitse kaarten bij Trenkler samen op één drukvel kunnen voorkomen, maar dat dat pas zichtbaar wordt bij een misdruk.
 
Tekst adreszijde
De bovenste tekst op de adreszijde luidt:
„Restaurant Sprucke
Fernsprecher 520
Inhaber: Paul Schulz
Gut gepflegte Biere und Weine o Angenehmer
Familienaufenthalt o Grosser Kinderspielplatz.“
 
De uitgever is Gubener Postkarten-Verlag Julius Rothe, Guben, Langestr. 1.
Het restaurant is genoemd naar de wijk Sprucke in Gruben (aan de Neisse).
 

Reliëfkaarten uit Cuba
 
Twee Cubaanse reliëfkaarten krijgen die bijna 50 jaar oud zijn, is een uitzonderlijk verjaardagscadeau. Kaarten in een dergelijke uitvoering waren voor mij totaal onbekend. Het reliëf van de afgebeelde landkaarten is uitzonderlijk, namelijk ca. 9 mm voor de ene kaart (Vinales) en ca. 4 mm voor de andere kaart (Gran Piedra).  Ook hebben de kaarten een uitzonderlijk groot formaat  van 124 x 245 mm.
Links staat op de kaart een landkaart in reliëf en rechts een afbeelding van het landschap, eveneens in reliëf. Zo te zien is het reliëf in geperst papier gedrukt en van een laklaagje voorzien. De adreszijde van stevig papier is op de beeldzijde met reliëf geplakt.  Op de adreszijde staat binnen de deelstreep de naam van de uitgever: Instituto Cubano de Geodesia y Cartografía. De toelichting op de adreszijde staat in het Spaans en in het Engels. De kaarten betreffen twee natuurgebieden in Cuba die in trek zijn bij toeristen.
Op beide kaarten staat met potlood een prijs van 1,00 geschreven. De Cubaanse peso is de munteenheid van Cuba. Eén peso bestaat uit 100 centavo. De prijs zal wel 1 peso geweest zijn.
 
Vinales
De ene kaart toont de landkaart van Vinales in de Provincia de Pinar del Rio. Het is een van de huidige 15 provincies in Cuba in het meest westelijke deel.
Het centrum van de kaart is de Valle de Vinales en ten zuiden ervan de plaats Vinales.  Ook staan er twee motels op de kaart in de buurt van Vinales, hetgeen bevestigt, dat de streek in trek is bij toeristen.
De afbeelding rechts laat een venster zien met uitzicht op de vallei van Vinales. De tekst op de adreszijde heeft te maken met dit plaatje: “Vinales Valley – An open window to nature. Located in the province of Pinar del Rio, place of magnificent beauty with its peculiar mogotes.”
Mogotes zijn geologische verschijnselen, voornamelijk te zien op het eiland Cuba. Ze verschijnen als heuvels van kalksteen die normaal voorkomen in gebieden met tropische of subtropische regenval.

Gran Piedra
De andere kaart toont de landkaart van de Sierra de la Gran Piedra in de Provincia de Oriente. Deze provincie, gelegen in het uiterste oosten van Cuba, was destijds een van de vijf Cubaanse provincies, maar in 1976 is deze provincie in zes provincies verdeeld. Waarschijnlijk zijn de kaarten van voor 1977. In het centrum van de kaart ligt het Parque Nacional Gran Piedra. Op het plaatje rechts (ook in reliëf) staan bergen en enkele huizen. De Engelse tekst op de adreszijde luidt: “La Gran Piedra. One of the most peculiar country sites in Cuba, near Santiago, where you can see beautiful valleys and the blue Caribbean Sea.”
 
Lodewijk van Duuren
 
 
 

De post in uw vakantie: folder in de vorm van een prentbriefkaart

De ptt post gaf in 1979 een folder uit in de vorm van een leporello met 5 “kaarten”. De voorzijde van de folder lijkt op een prentbriefkaart met vier foto’s, een rondvaartboot, bloembollenvelden, berkenbos en een jachthaven. In het midden de tekst “De post in uw vakantie”. Op de achterzijde van de folder een afbeelding van een adreszijde met postzegel, machine stempel en een “handgeschreven tekst”. De folder geeft een aantal tips voor de post in de vakantie. Die tips zijn in 10 paragraafjes ingedeeld. Bijvoorbeeld: “Stuur ‘ns een vakantiegroet” om adressen van thuis in te vullen, “De post naar uw vakantie-adres”, “Hoe frankeert u uw brief of kaart?” en “De post naar Nederland”.  De laatste paragraaf is naar mijn menig vrij uitzonderlijk. Het geeft de tarieven in diverse vakantielanden per 31 mei 1979. Het zijn de tarieven van 17 Europese landen in Europa. Met uit Oost-Europa alleen Joegoslavië. Er is onderscheid gemaakt in brieven t/m 20 gr. en kaarten. In alle genoemde landen zijn de tarieven voor brieven hoger dan voor kaarten.
 
Hoe frankeert u uw brief of kaart?
Onder dit kopje zijn de tarieven voor verzending binnen Nederland en van Nederland naar het buitenland opgesomd. Binnen Nederland is het tarief voor kaarten 40 cent en voor brieven tot en met 20 gr. 55 cent. Bij de tarieven naar het buitenland is er voor België, Luxemburg, Duitse Bondsrepubliek, Frankrijk, Monaco, Italië en Vaticaanstad een lager tarief (40 en 55 cent) dan voor de andere landen (50 en 75 cent). Maar bij de andere landen is het tarief voor “Prentbriefkaarten met een wens of groet van max. 5 woorden” ook 40 cent.
 
Lodewijk van Duuren

Kaart van de maand, november 2022

Molens uit de Zaanstreek
De bovenstaande foto is als prentbriefkaart uitgegeven door J.H. Schaefer uit Amsterdam, J.M. Schalekamp uit Buiksloot en Trenkler & Co. uit Leipzig. De beeldbank Zaansche Molen (beeldbank.zaanschemolen.nl) geeft een interessante toelichting bij de bovenstaande kaart van Schalekamp, die hieronder bijna integraal is weergegeven.
“Koog aan de Zaan. Ansichtkaart uitgegeven door de firma J.M. Schalekamp uit Buiksloot. Blue Delft Cards serie. Serie II No. 11. De kaart maakte deel uit van een uitgave van twee mapjes met ansichtkaarten genaamd de Blue Delft Cards. Zij werden, omstreeks 1910, uitgegeven voor toeristen die Nederland bezochten. De kaarten bevatten afbeeldingen van molens uit heel Nederland, waaronder een aantal uit de Zaanstreek. De foto werd gemaakt tussen 1880 en 1883 door het Franse fotografen duo, Leon & Levy. Er werden op dezelfde dag meerdere foto's gemaakt vanuit dezelfde positie. Schalekamp, maar ook veel andere uitgevers, hebben deze afbeelding gebruikt voor het uitgeven van ansichtkaarten. De fotograaf stond op de brug over de oostelijke Parallelvaart en keek richting het noorden. Via het Relkenpad, de huidige Reëelenstraat, bereikte men deze brug. De Zaanse foto's van Leon & Levy kenmerken zich vooral door de aanwezigheid van koeien tezamen met de molens. Veel van deze foto's werden uitgegeven met de tekst "Vaches et Moulin".
Op de afbeelding zijn van links naar rechts, de volgende molens duidelijk te zien:

• pelmolen de Sint Jacob;
• oliemolen de Wezel, recht over de vaart het station Koog-Zaandijk;
• oliemolen de Kieft;
• verfmolen de Valk;
• papiermolen de Vergulde Bijenkorf;
• oliemolen de Munnik;
• met daarachter pelmolen de Zwarte Bonsem;
• geheel rechts staat oliemolen de Paap;
• oliemolen het Pink en
• meelmolen de Dood.

De kaart is op 28 april 1913 verstuurd van Leiden naar Wapenveld.”

Eigenlijk staan er nog twee molens op deze kaart, die hierboven niet zijn opgesomd. Vanaf de derde dwarssloot vanaf de positie van de fotograaf zijn duidelijk twee weidemolentjes te zien.


Bekijk de PDF met alle figuren.

Lodewijk van Duuren

Kurt Zander,  Onze Pluimveerassen

Kurt Zander is de auteur van het boek “Rassegeflügel : Eine Sammlung in feinstem farbendruck hergestellter Standardbilder nach Aquarellen“ van de uitgever Fritz Pfenningstorff uit Berlin, Verlag für Sport und Natuurliebhaber. Het boek, een  insteekalbum met 120 platen, is omstreeks 1920 verschenen. Het bevat afbeeldingen van huisdierrassen van hoenderen, ganzen en kalkoenen
 
Van de kunstenaar Kurt Zander (1838-1926) zijn geen andere kunstwerken bekend dan de platen uit dit boek.
De platen zijn ook uitgegeven als prentbriefkaarten, althans voor zover bekend een deel van de platen in het boek. Waarschijnlijk zijn de kaarten eerst voor de Duitse markt uitgebracht en later ook voor het buitenland.  De Duitse kaarten hebben boven het adresdeel  Postkarte staan en een Duitse tekst op het correspondentiedeel.
Op kaarten voor de internationale markt staat de titel in drie talen: Duits, Frans en Nederlands. De titel van de serie kaarten is: Unsere Geflügelrassen, Les races de volaille en Ons Pluinveerassen.
Boven het adresdeel staat Postkarte – Carte Postale.
Er zijn ook kaarten speciaal voor de Nederlandse markt gemaakt. Deze hebben boven het adresdeel BRIEFKAART staan en bovenaan het correspondentiedeel de Nederlandse naam van het ras. Er zijn er briefkaarten voor de Nederlandse markt gemaakt waarbij de adreszijde gelijk is aan de Duitse kaart, maar op de beeldzijde op de witte rand een nummer (ongelijk aan het nummer van de Duitse kaart), de Nederlandse naam en het serienummer is gedrukt. Ook zijn de Duitse kaarten in Nederland gebruik voor Nderlandse reclameboodschappen op de adreszijde.

Bekijk de PDF met alle figuren

Adreszijde bovenstaande kaart: Ingang St. Pietersberg / Entrée de la Montagne de St. Pierre Maastricht, logo Carl Schwing links boven. Poststempel 1918.
Op het bord: Tout Visiteur a le droit de visiter LA SALLE du Mosasaurus etc. etc. Sadresser aux GUIDES.

Carl Schwing en Grand Bazar

De Maastrichtse uitgever Carl Schwing is afkomstig uit Verviers in België. Hij is in die plaats geboren als Carl Louis Hubert Schwing op 4 maart 1878. Hij vestigt zich met zijn vrouw  Marie Jeanne Valkenborgh ( geboren op 25 november 1876 te Verviers) tussen 1890 en 1904 in Maastricht. In de Limburger Koerier van 9 augustus 1910, staat een advertentie van hem met de Grand Bazar tegenover de Brugstraat in Maastricht. De zaak staat op naam van Carl Schwing Valkenborgh & Co. In de Staatscourant van 9 januari 1917 staat dat hem de “hoedanigheid van Nederlander wordt verleend”. De laatste advertentie van hem verschijnt in de Limburger Koerier van 6 december 1934. De Grand Bazar verkocht een groet verscheidenheid aan artikelen, waaronder school- en kantoorartikelen.
De uitgifte en verkoop van prentbriefkaarten past goed bij de activiteiten als “kantoorboekhandel”.
Carl Schwing overlijdt op 17 april 1953 in Luik en wordt bijgezet in het familiegraf in Verviers.  Zij kregen twee dochters, allebei geboren in Maastricht:  Renée Louise Jeanne Schwing, geboren op 9 september 1904 en Simonne Charlotte Amélie Schwing, geboren op 20 september 1915.
 
Prentbriefkaarten
 
Edition Schwing & Co Blauw
Kenmerken:

• Op de beeldzijde: Edition Schwing & Co.
• Blauwe kleur.
• Adreszijde fabrieksmerk De Tulp.

Oudste poststempel: 1906.
Voorbeelden:

• Stadhuis.
• Maasbrug.
• Groote Gracht.

Edition Carl Schwing
Kenmerken:

• Op de adreszijde: Edition Carl Schwing.
• Zwartwit
• Tweetalig, Nederlands en Frans.
• Op de adreszijde DRUKWERK – BRIEFKAART / IMPRIMÉ – CARTE POSTALE.

Oudste poststempel: 1911.
Voorbeelden:

• Bassin.
• Stationsstraat.
• Zuid-Willemsvaart met Rondeel.

 
Logo  Schwing
Er is veel variatie in de uitvoering van kaarten met het logo van  (Carl) Schwing
De volgende typen zijn bekend:

• Titel beeldzijde cursief; logo onder deelstreep; onder logo nummer (bijv. 23)
• Titel op beeldzjde; logo op adreszijde linksonder.
• Titel tweetalig op beeldzijde; logo op beeldzijde; BRIEFKAART boven adreslijnen.
• Titel tweetalig op beeldzijde; logo op beeldzijde; BRIEFKAART boven dubbele deelstreep.
• Titel tweetalig op beeldzijde; logo op beeldzijde; BRIEFKAART naast postzegelvak met nummer (bijv. 151); drukker Emrik & Binger?
• Titel tweetalig op adreszijde; logo linksboven op adreszijde; BRIEFKAART naast postzegelvak; nummer onder deelstreep (bijv. 36).

 
 
Edition Renée
Er zijn  ook kaarten bekend met als uitgever Edition Renée.
Kenmerken:

• Edition Renée op de beeldzijde.
• Titel op de beeldzijde
• Beeldzijde zwart-wit, meerkleurig of eenkleurig
• Adreszijde met fabrieksmerk De Tulp

Oudste poststempel: 1908
Voorbeelden:

• Op de markt
• O. L. Vrouwe Kerk en Plein
• Vrijthof met St. Servaas Kerk

 
Hoewel er weinig overeenkomsten zijn tussen de kaarten van Edition Renée en Edition Carl Schwing,  beiden gebruiken de Franse term Edition en beiden laten kaarten drukken bij De Tulp (merk van Jos. Nuss), is er mogelijk toch een verband tussen beide uitgevers. Gebruikt Carl Schwing wellicht de naam van zijn oudste dochter Renée om ook onder die naam kaarten uit te geven?
 
Download de PDF met alle figuren

Lodewijk van Duuren 31-08-2022

Amsterdampainter.com
 
Op de afgebeelde kaart staat wel een adres van een website Amsterdampainter.com , maar niet de naam van de kunstenaar. De website is echter niet meer op het internet aanwezig [1], maar wel de verwijzing naar de website in een persbericht van Galerie Vriend van Bavink voor de tentoonstelling “Amsterdam Rules”.  De Galerie presenteert een serie Stadsgezichten van de kunstenaar Chiel van Zelst. “De voormalige nachtburgemeester een Chelleriehouder schilderde het afgelopen jaar zijn dagelijkse route door de Amsterdamse binnenstad”. Op zaterdag 28 maart opende Stadsdeelvoorzitter Els Iping de tentoonstelling die tot 25 april 2009 duurde. Bij het persbericht is het schilderij afgebeeld “Amstel vanaf de Munt !”. Dit schilderij staat in het midden bovenaan op de kaart.

De andere kunstwerken zijn:

• De munttoren  vanuit de Reguliersbreestraat (links boven)
• Montelbaenstoren (rechts boven)
• Lange Magere brug (links onder)
• Tram (midden onder)
• Theater Carré (rechts onder)

Zeer waarschijnlijk is de kaart in 2009 uitgegeven naar aanleiding van de tentoonstelling. Er is ook een kaart bekend met dezelfde kunstwerken maar in het midden de naam van de kunstenaar Chiel van Zelst.
 
Biografie
Michiel (Chiel) van Zelst (Amsterdam, 5 juni 1964) is een Nederlandse kunstenaar en ex-galeriehouder. Op 20 februari 2006 werd hij gekozen tot Amsterdamse nachtburgemeester.
Van Zelst studeerde aan de Gerrit Rietveld Academie en aan de School of Visual Art in New York. Voor hij ging studeren was hij een tijd verslaafd en voorzag hij in zijn levensonderhoud door het stelen en doorverkopen van fietsen. In 1999 publiceerde hij over deze periode de autobiografische novelle “100.000 Fietsventielen”. Toen het eerste exemplaar door politiewoordvoerder van Amsterdam Klaas Wilting in ontvangst werd genomen, volgden woedende reacties van enkele fietsverhuurders die dit hoogst ongepast vonden voor een politieambtenaar en beslag wilden leggen op de opbrengst van het boek.
Van Zelst was in 1994 een van de initiatiefnemers van housefeesten in Vrieshuis Amerika. In 2002 begon hij een kunstenaarsinitiatief annex galerie – de Chiellerie, door hem ook "hangplek voor kunstenaars" genoemd – die eerder aan de Admiraal de Ruijterweg was gevestigd, en later aan de Raamgracht (tot 2012).
Van Zelst is tegenwoordig werkzaam als professioneel kunstschilder. Zijn specialisatie is het Amsterdamse stadsgezicht [2]. Zijn levendige stijl van schilderen heeft zowel raakvlakken met oude meesters als met de hedendaagse street art en graffiti cultuur. Zijn werk maakt en verkoopt hij via tijdelijke ateliers verspreid door Amsterdam.[bron Wikipedia]
 
Download de PDF met figuren

Noten
[1] Volgend de Waybackmachine heeft de website bestaan van 2009 tot en met 2018.
[2] Er is ook een schilderij van New York van hem bekend.

Briefkaartenspel
 
Bij J.A. Frentrop aan de Groenmarkt in Den Haag was een Geïllustreerd Briefkaartenspel te koop. Het is niet bekend hoe dat spel er uit ziet, maar mogelijk had het enige gelijkenis met een Engels briefkaartenspel.
Het Engelse briefkaartenspel heeft de titel: The Game of Picture Post Cards. An Up To Date Game.
De afgebeelde postbode op de deksel heeft een zak met de afkorting G.P.O. van General Post Office. Ook tot het spel behoort een “postzakje” met het Stempel G.P.O.

Spelregels
De spelregels zijn aan de onderzijde van het deksel geplakt:
“This interesting and very instructive game is played as follows:
As many persons can take part as there are albums. The Postcards are placed in the
Postbag and the albums are equally distributed and placed before each player. One person
is chosen as dealer, who takes one card at a time out of the bag, without looking the latter
and calls out the name of the Picture. The one who finds that name in the album gets the
card and places it on the respective place.
                The player who first fills his album or albums is the winner.”
 
Inhoud van de doos
Het spel bestaat uit de volgende onderdelen:  een doos met deksel; een aantal prentbriefkaarten in klein formaat; zes albums en een postzakje met een koord met het stempel  G.P.O. In de doos zijn zes voor 2 x 6 prentbriefkaarten.  In het spel dat te koop wordt aangeboden bevinden zich 71 kaartjes. Waarschijnlijk is er één zoekgeraakt en bevat het spel 12 x 6 kaartjes = 72 kaartjes.
De binnenzijde van het album heeft een jugendstil versiering en vakjes  voor 12 kaartjes. In elk vakje  staat de naam van de plaats en een nadere locatie. Bijvoorbeeld London Albert Hall en Barnstaple The Square. De prentbriefkaarten zijn klein en hebben op de beeldzijde een nummer en titel in rode druk en een zwart-wit afbeelding. De adreszijde is nog niet gedeeld.  Het opschrift is POST CARD THE ADRESS ONLY TO BE WRITTEN ON THIS SIDE en in het postzegelvakje het inlandse en buitenlandse postarief.
 
J.W.S. & S. Bavaria.
Onder de handleiding staat het merk van de speelgoedfabrikant van J. W. Spear & Söhne. De fabriek in Nürnberg heeft tot 1984 bestaan en tot 1997 onder de naam „J. W. Spear & Sons“ in Enfield (UK). Zijn merk was een liggende speer met de initialen J.W.S & S. Bavaria.

Download de PDF.

 Een kaart met een geschreven tekst in Esperanto

Bij een kaart met een postzegel op de beeldzijde, loont het altijd de moeite ook kennis te nemen van de adreszijde. Op de adreszijde staat een tekst in een vreemde taal. De kaart is waarschijnlijk verstuurd vanuit de provincie Zeeland, gezien het onderwerp van de kaart en het grootrond treinstempel BREDA-VLISSINGEN van 24 juli 1911.
De kaart is verstuurd naar:    Al Sro [1] Désiré Coste
                                             194 Boulevard de Charonne
                                             Paris
                                             France
 
Op de plaats van het postzegelvak is een sluitzegeltje in de vorm van een zegellak met een sierlijke V.
Zeer waarschijnlijk is de V een verwijzing van de achternaam van J.C. van Valkenburg. Meer informatie over deze persoon te vinden in het adresboek van Schiedam uit 1917, waar zijn naam voorkomt in de paragraaf Vereenigingen van Wetenschap en Kunst bij de:

                                Schiedamsche Roomsch-Katholieke Esperantisten-Vereeniging
                                                          „Ni laboru kaj esperu”.[2]
                             Afdeeling van den Nederl. Roomsch-Katholieken Esperantisten-Bond
                                                          „Nederlanda Katoliko”
                              J. C. van Valkenburg, Voorz.          |   J.M.A. van Lochem Penn.
                                       F. J.M. Marrevee, 1e Secr.      |   Th.W.S. Näring, Lid.
                                                  H.J. Geeratz, 2e Secr. |  H. Rijken, Lid.
                                         Leider der Cursussen in Esperanto: F. J. M. Marrevee.

 
Mogelijk betreft het hier Johannes Cornelis van Valkenburg die op 6 september 1916 in Rotterdam huwt met Catharina Jeannette Henriette Stubenrouch, geboren in Breda. Hij is dan 32 jaar, geboren te Amsterdam en zijn beroep is koopman in machinerieën (een andere bron noemt machinetekenaar als beroep). Hij woont in Vlaardingen en zij woont in Rotterdam; ze is 26 jaar en zonder beroep. Johannes Cornelis van Valkenburg is geboren op 21 oktober 1883 in Amsterdam en zijn godsdienst R.Cath. Zijn vader is van beroep werktuigkundige. Een feit klopt echter niet, op de kaart van 24 juli 1911 noemt hij als zijn leeftijd 29 jaar, terwijl hij volgens de registers op die datum 27 jaar is. Heeft hij zich ouder willen voordoen aan de geadresseerde?
Uit het bovenstaande blijkt dat de gebruikte taal op de kaart Esperanto is. Een oudere ook veel gebruikte kunsttaal in Nederland is Volapük [3].
 
Tekst correspondentie afzender
 
Moŝto samideano.
Mi estis bone riĉuante viaju
belagi kartojn. Vi demandas
min mion aĝon kaj mion
profesion. Mi estas du dek
naŭ jaro, kaj mi estas inspec..
toro de la kanaladministra..
cio Nederlanda. Mion profe..
sion estas mehanikisto, kaj
mi estas du jaron muntisto de
la motoroj ŝuggasoj „Stockport”
Tiu ĉi karto vi montras farmi..
stoj kaj farmistinoj en la
preĝejo. Ricevu mion salutaj
                J.C. van Valkenburg
 
Vertaling
Weledele geestverwant
Ik was goed verrijkend ? {met} jouw
prachtige kaarten. Je vraagt
mij {naar} mijn leeftijd en mijn
beroep. Ik ben 29
jaar, en ik ben inspec-
teur van de Nederlandsche kanaaladministra-tie. Mijn beroep
is mechanicus, en
ik ben twee jaar monteur van
de zuiggasmotoren „Stockport”.
Deze kaart laat je boeren en boerinnen zien in de
kerk. Ontvang mijn groeten
               J.C. van Valkenburg

Toelichting op vertaling
Met behulp van een woordenboek en Google translate is de Esperanto-tekst naar het Nederlands vertaald. Het is goed gelukt de aard van de boodschap vast te stellen, maar of het geheel correct is vertaald, is niet zeker. Farmistoj, letterlijk pachters, is vertaald met boeren. Volgens een advertentie van de Stockport Gas Engine is ŝuggasoj zeer waarschijnlijk afgeleid van het Engelse suction gas. Dit woord komt niet voor in het woordenboek [4]. Voorzetsels mogen in het Esperanto worden weggelaten als dat kan. Ik heb voor de duidelijkheid in het Nederlands enkele toegevoegd tussen {  }.

Gadresseerde
Van de geadresseerde is niets te vinden, alleen het adres geeft aan dat zij in een buurt in Parijs woonde, die in 1890 bekend stond als een van de hoofdkwartieren der arbeidersbevolking in de oostzijde van Parijs. Als de kaarten van deze boulevard representatief zijn, lijkt het vooral een gemengde wijk te zijn.
 
Uitgever
De Nederlandse kaart is uitgegeven door  F.B. den Boer in Middelburg. De titel is: “Interieur Kerk Zuid-Beveland.” Het nummer van de kaart is 6. Het is een onderdeel van een grote serie. Het interieur is van de kerk van ’s-Heer Arendskerke. De kerk heeft een overhuifde herenbank uit 1650 en één in dezelfde stijl, gedateerd 1739.

Bekijk de volledige PDF

Noten
[1] Al Sro = Al signoro = aan de heer
[2] Laten we werken en hopen
[3] Tien bekende kunsttalen (chronologisch) zijn: de talen van Leibniz en Wilkins, het Solresol, Volapük, Esperanto, Ido, Bliss Symbolics, Lojban, Dothraki en Spokaans.
[4] A.G.J. van Straaten, 1933. Esperanto-woordenboek. W.J. Thieme & Cie, Zutphen.554 p.