Schipmolens
Een schipmolen is een watermolen die op een in een rivier
verankerd schip staat en zo aangedreven wordt door de stroming in de rivier. Bij een molen met een klein waterrad hing dit naast de boot.
Bij een groot rad werd het op een tweede punt ondersteund door een drijver. Het waterrad was een onderslagrad dat door de stroming
langzaam werd voortbewogen. Een molensteen moet voor een goed maalresultaat
echter veel sneller draaien, ongeveer 60 omwentingelen per minuut. Daarom werd
er een soort houten versnellingsbak toegepast, waarbij het waterrad het rondsel
op een tussenas met aan de andere kant van de tussenas een groot wiel aandreef.
Het wiel dreef vervolgens het rondsel van het maalkoppel aan.
Vroeger hebben er in de rivier de Waal onder andere bij Nijmegen schipmolens gelegen. Ze lagen ook in andere rivieren zoals in de 17de eeuw in de Maas in Maastricht. Om de stroming goed te kunnen benutten lagen schipmolens zo ver mogelijk naar het midden van de stroom. Bij de passage van een schip werd de schipmolen uit de vaarroute getrokken door de kabels waarmee hij aan de wal verankerd lag, in te halen. Dit gebeurde met handkracht met behulp van een lier of een kaapstander. In de tweede helft van de negentiende eeuw is het aantal schipmolens sterk afgenomen. De reden daarvoor was de komst van stoomschepen, die veel oponthoud ondervonden van de traag manoeuvrerende schipmolens. De schipmolen is vrijwel geheel uit het geheugen van mensen verdwenen. Er komen alleen nog enkele werkende schipmolens voor in de voormalige Oostbloklanden. In West-Europa zijn er enkele nagebouwd, o.a. in Minden (Duitsland). (http://www.schiffmuehle.de) [bron: Wikipedia; 03-04-2014] Prentbriefkaarten uit de collectie van Gilbert Deraedt
Locatie van schipmolens in Maastricht
|