Amazone te paard
Het standbeeld van een Amazone van de Duitse beeldhouwer Louis Tuaillon (Berlin 1862 - Berlin 1919) is afgebeeld op een kaart van de uitgever Friedrich O. Wolter, Berlin W 35.

Friedrich O. Wolter
In het Adressbuch für den Berliner Buchhandel uit 1922 staat het volgende over deze uitgever:
Wolter, Friedrich O., Kunstverl., Postkartenverl., Rahmenfabrik , W35, Schöneberger Ufer 34 u. O27 Grüner Weg 101.  Gegr. 25 Sept. 1904. [telefoon] Lützow 7239 u. Königst. 9001. T.-A.  Skulpturen. [Bankkonto] Deutsche Bank, Depositenk. C. [Postcheckkonto] 4788. Prok.: Max Messerschmidt u. Franz Ludwig Jonda [1]. Behalve uitgever van prentbriefkaarten, was het ook een kunstuitgeverij en een lijstenfabriek. De uitgeverij was op twee adressen in Berlijn gevestigd en opgericht op 25 september 1904. Deze uitgever heeft verscheidene prentbriefkaarten uitgegeven. Twee series kaarten met beeldhouwkunst. De T.-A. in het Adresboek staat voor Telegrammadresse. Dat hij daarvoor Skulpturen heeft gekozen hangt samen met de onderwerpen op de kaarten
De ene serie heeft op de beeldzijde de naam en logo van de uitgever en het nummer van de kaart en in het postzegelvak van de adreszijde in een driehoek met zon de afkorting N B C van de Neue Bromsilber Convention. De andere serie met dezelfde afbeelding staat allen het nummer op de beeldzijde en op de adreszijde titel van het kunstwerk, de maker en het logo van de uitgever. Daarnaast is door de uitgever nog een serie met gedichten op de beeldzijde uitgegeven.
Op sommige kaarten van Friedrich Wolter staat op de beeldzijde ook de afkorting A.R. & C. i. B. Dit is de uitgever Kunstverlag Arthur Rehn & Co. in Berlin. Werkzaam van 1918-1942 aan de Köpenicker Strasse 113 in Berlijn.

Huis Doorn
Het bronzen beeld, getiteld Amazone zu Pferde, is tussen 1890-1895 ontworpen door de Berlijnse
beeldhouwer Louis Tuaillon. Het beeld stond op de Großen Berliner Kunstausstellung van 1895, welke door keizer Wilhelm II was georganiseerd. Na de tentoonstelling gaf de keizer opdracht een meer dan levensgroot exemplaar van het beeld te vervaardigen voor de Alten Nationalgalerie te Berlijn. Een ander exemplaar bevindt zich in de Tiergarten van Berlijn. Echter ook in Nederland staat het beeld in een verkleinde vorm in de publieke ruimte en wel in de tuin van Huis Doorn, de voormalige woning van de Duitse keizer. Het beeld is in 1919 geschonken door de vrouwen van Oost-Pruisen aan het verbannen keizerlijk echtpaar. Op de travertijnen sokkel staat de tekst “Ostpreussische Frauen ihrem Unvergesslichen Kaiserpaar”. Het beeld is in 2000 uit de tuin gestolen. Een nieuw afgietsel is in 2010 onthuld door prof. dr. Dorgerloh, directeur Stiftung Preussische Schlösser und Gärten en de heer Robbertsen, voorzitter van Stichting tot Beheer van Huis Doorn.
 
Auteursrecht
 Friedrich O. Wolter heeft een aantal van zijn foto’s laten registreren voor het auteursrecht (copyright) in de Verenigde Staten. De 10 geregistreerde kunstwerken in de Catalogue of Copyright Entries van 1913 zijn alle bekend als prentbriefkaart. De kaart van het ruiterstandbeeld is niet in dat deel opgenomen. Ook komen vier registraties van de Duitse uitgever Meissner & Buch in de catalogus van registraties van 1913 voor.
Het gaat hier om de registratie van het copyright die is vastgelegd in de auteurswet van de Verenigde Staten van 4 maart 1909. Het copyright moet vast gelegd worden bij het Copyright Office in de Library of Congress. Jaarlijks worden de copyrights in een rapport gepubliceerd. Het copyrightteken is een cirkel met een C erin ©. Het copyrightteken moet op werk, dat voor 1 maart 1989 tot stand gekomen is, in de Verenigde Staten verplicht op drukwerk worden aangebracht om auteursrechtelijke bescherming voor dat werk te verkrijgen. Ook boven het logo van Friedrich Wolter is het teken © geplaatst.
 
Bronnen

• Ulferts, Gert-Dieter, 1993. Louis Tuaillon (1862 - 1919). Berliner Bildhauerei zwischen Tradition und Moderne, Berlin, p. 146-157.
• Wevers & Van Luipen - Utrecht, januari 2016. Huis Doorn te Doorn. Parkobjecten. Bouwhistorische Verkenning.
• Adressbuch für den Berliner Buchhandel, 1922. Verlag der Korporation der Berliner Buchhändler.  Jaargang 49.
• Library of Congress - Copyright Office, 1913. Catalogue of Copyright Entries. Part 4. New Series Vol. 8 No. 2. Washington, Government Printing Office. p. 172.

Download de PDF

Tentoonstelling “Vergeet me niet”.

Mapje dubbele kaarten
In het Rijksmuseum is vanaf 30 september 2021 tot 16 januari 2022 de tentoonstelling “Vergeet me niet” met mee dan 100 renaissanceportretten: Van Dürer tot Sofonisba” te zien. Naar aanleiding van de tentoonstelling zijn door het Rijksmuseum 7 of meer  prentbriefkaarten en 10 “dubbele kaarten” uitgegeven. De dubbele kaarten zijn gevouwen kaarten om in een envelop te versturen. Het zijn tien verschillende dubbele kaarten met enveloppen in een omslag Alle tien kaarten zijn afgebeeld op de achterzijde van het omslag.  De firma Bekking en Blitz uit Amersfoort  heeft de uitgave verzorgd.
Het bijzondere is dat de titel van de tentoonstelling “Vergeet me niet | Remember me” op het omslag is gedrukt, maar niet op de prentbriefkaarten en ook niet op de dubbele kaarten zelf. Voor zowel de prentbriefkaarten als voor de losse dubbele kaarten geldt dat zonder de omslag niet bekend dat bij welke tentoonstelling de kaarten zijn uitgegeven. Voor een aantal is wel vast te stellen dat het om tentoonstellingskaarten gaat, namelijk voor die kaarten waarbij de herkomst van de kunstwerken niet het Rijksmuseum in Amsterdam is. Zo zijn twee dubbele kaarten uit de collectie van het Rijksmuseum, één uit het Museum  Boijmans van Beuningen en de overige zeven uit andere Europese landen. 
Het gebeurt de laatste jaren wel vaker dat er tentoonstellingskaarten worden uitgegeven, maar dat de naam van de tentoonstelling niet op de kaart is vermeld. Ik vermoed dat op deze manier de kaarten ook na de tentoonstelling gemakkelijker zijn te verkopen.
 
Prentbriefkaarten
Van de zeven prentbriefkaarten in mijn bezit, zijn er drie ook afgebeeld op het mapje van de dubbele kaarten en vier niet. Op vier kaarten zijn kunstwerken van andere musea afgebeeld. In het postzegelvak staan de nummers PC776, PC778, PC780 en PC 782. Drie kaarten zijn uit de eigen collectie: W14048, W16785 en één zonder nummer. De titels van de drie prentbriefkaarten en overeenkomstige  dubbele kaarten komen op één na overeen. Bij deze dubbele kaart is ook de vermoedelijke naam van de afgebeelde persoon vermeld: Christophe le More?, maar niet op de prentbriefkaart.

Bekking & Blitz
H.W.R. (Hein) Bekking, geboren in 1935 in Rotterdam, begint in 1963 een uitgeverij van boeken in de Spuistraat 28 in Amsterdam. In 1972 opent de uitgeverij de boekhandel Minerva aan de Koninginnenweg in Amsterdam. In 1977 verhuist de uitgeverij naar Amersfoort, is de boekhandel verkocht en de uitgeverij Andreas Blitz overgenomen. De uitgeverij Andreas Blitz is opgericht in 1929. Door deze overname krijgt de uitgeverij de naam Bekking & Blitz. In 1984 verschijnt een boek van de Amersfoortse kunstenaar Toon Tieland, waarna de uitgave van kerstkaarten, kalenders en catalogi van exposities volgen. In 1985 begint de import van kunstkaarten, gevolgd door de uitgave van Nederlandse kunstkaarten voor de verkoop in boek- en kantoorboekhandels. In 1996 begint de uitgave van boeken en kaarten van musea. De mapjes met “dubbele” kaarten vormen ten opzichte van de “gewone” prentbriefkaarten de meerderheid. Van 32 musea is bekend dat er dergelijke mapjes van Bekking en Blitz te koop zijn. Tot de 32 musea, behoren ook zes buitenlandse musea, de Hortus Botanicus in Amsterdam en het Vredespaleis in ’s-Gravenhage.
 
Dubbele kaarten
De omslag van de dubbele kaarten is aangeduid als Greeting card box. Daaronder de tekst: “10 kaarten met enveloppen / 10 notecards with envelopes”. Greeting card of folded card is de gebruikelijke Engelse naam van dergelijke kaarten, die door verzamelaars meestal als dubbele kaarten of wenskaarten genoemd worden. Het woord dubbel slaat op het “dubbel gevouwen” zijn van de kaarten. Op de voorzijde van bovengenoemde kunstenkaarten staat de afbeelding, de binnenzijden van de kaarten is blanco en op de achterzijde staat de herkomst van de afbeelding, de titel, de producent (of uitgever), een nummer en de afkorting FSC (=de non-profit organisatie Forest Stewardship Council). En er hoort een passende envelop bij de kaart.
Zowel de term dubbele kaart als wenskaart is verwarrend, omdat ook gelijke kaarten in een collectie ook als dubbele kaarten bekend zijn en gewone prentbriefkaarten ook wenskaarten kunnen zijn. Kaart met een envelop, zoals op het mapje  is een betere naam voor dergelijke kaarten, maar hoe noem je dan zo’n kaart, waarbij de envelop verloren is gegaan?
In het Duits is de gebruikelijk naam Klappkarten. De Nederlandse vertaling is vouwkaart of gevouwen kaart, een benaming die in ieder geval minder verwarring geeft. De vertaling van Greeting cards “groet-kaarten”  maakt geen onderscheid tussen dubbele kaarten en prentbriefkaarten met een groet. De Franse naam is Carte double of Carte pliée.  In analogie van de Engelse, Duitse en Franse tekst lijkt mij vouwkaart een betere alternatief voor dubbele kaart of wenskaart.

Download de PDF

Barbara Hepworth (1903-1975)
 
Een collectie van 9 kaarten van een tentoonstelling over de beeldhouwster Barbara Hepworth in het Rijksmuseum Kröller-Müller in Otterlo was een recente aankoop in Amsterdam en een leuke aanvulling op mijn collectie kunstkaarten. Waarschijnlijk is het setje niet compleet en behoort er oorspronkelijk ook een mapje bij.  Een van de kaarten is een poster van de tentoonstelling, die is vormgegeven door Karel Suyling (1926-2014). De kaarten zien er modern uit en zijn dan ook niet in deze vorm verschenen bij de tentoonstelling die plaats vond van 9 mei tot 18 juli 1965. Het was de eerste tentoonstelling in het Rietveld paviljoen in Otterlo. De titel van de tentoonstelling is “Barbara Hepworth: beeldhouwwerken/tekeningen”.  Mogelijk zijn de kaarten uitgegeven naar aanleiding van een grote overzichtstentoonstelling “Barbara Hepworth: Sculpture for a Modern World “ die te zien was van 28 november 2015 tot 17 april 2016 in het Kröller-Müller Museum in Otterlo. De kaarten zijn gedrukt door ANDO Graphic [1]in Den Haag. De tekst op de adreszijde is in het Engels.

Tabel met overzicht kaarten.
Titel. Materiaal. Positie.
Poster van de tentoonstelling, 1965. offset op papier. vert.
Sphere with inner Form, 1963. brons. vert.
Squares with Two Circles, 1963-1964. brons. vert.
Discs in Echelon, 1959. brons. hor.
Figure (Archaean), 1958. brons. vert.
Curved Form, (Tevalgan), 1956. brons. vert.
Oval Form (Trezion), 1962-1963. brons. hor.
Single Form (Eikon), ontwerp 1937-1938, gegoten in 1963. brons. vert.
Elegy III, 1966. brons. hor.

Barbara Hepworth (1903-1975)
Barbara Jocelyn is geboren in Wakefield (West Yorkshire) op 10 januari 1903 en overleed op 20 mei 1975 bij een brand in haar atelier in St. Ives (Cornwall). Zij is een van de belangrijkste Engelse beeldhouwsters.  Het beeld Squares with Two Circles dat op de tentoonstelling in 1965 te zien was, is nog steeds te zien in de beeldentuin van het museum. In een brief aan Ellen Joosten spreekt Barbara haar hoop uit dat haar werk Squares with two circles in Otterlo kan blijven: ‘I do hope the big one will stay with you forever’.
 
Rietveld Paviljoen
De tentoonstelling van Barbara Hepworth in 1965 is de eerste tentoonstelling in het Rietveld paviljoen in Otterlo. Op zes van de negen kaarten zijn onderdelen van het Rietveld-paviljoen te zien. Gerrit Rietveld ontwerpt het paviljoen voor de Internationale Beeldententoonstelling in de open lucht Sonsbeek 55 in Arnhem, waar het onderdak biedt aan kleinere beelden. Zijn creatie trekt direct alle aandacht. Het gebouw is tijdelijk en na afloop van de tentoonstelling is het afgebroken. Dankzij particulier initiatief is het paviljoen in 1964 opnieuw opgebouwd in de beeldentuin van het Kröller-Müller Museum. Vanaf dat moment heet het niet meer Sonsbeekpaviljoen, maar Rietveldpaviljoen.

[1] Algemeene Nederlandsche Drukkerij Onderneming opgericht in 1929. In Den Haag. Drukte onder mee kunstcatalogi voor het Kröller Müller Museum, het Gemeentemuseum en het Mauritshuis.

De aankoop van de week is deze keer een promotiekaart voor Museum Rotterdam. Wat ik altijd prachtig vind als in één en dezelfde afbeelding een situatie van vroeger en een recente situatie is samengevoegd. Op deze kaart is dat gebeurd met de Laurenskerk in Rotterdam. De foto is gemaakt door Hajo Piebenga waarschijnlijk in 2012, het schilderij is gemaakt door Abraham Storck en is uit 1676. Een mooie aanvulling op mijn nog kleine verzameling prentbriefkaarten 'oud en nieuw in één afbeelding'!

​EW

Na mijn eerste blog over autoreclamekaarten hier een nieuwe bijdrage met dit keer aandacht voor Nederlandse kaarten. Ik koos voor het Franse merk Citroën en dan specifiek voor een serie kaarten van een Nederlandse ontwerper met de naam Karel Suyling (1926-2014), afkomstig uit Eindhoven waar zijn vader werkte als engineer bij Philips. Karel Suyling is vooral bekend van zijn advertentiecampagnes die hij gedurende 17 jaar voor het automerk Citroën vormgaf. Hij begeleidde de spectaculaire introductie van de DS in 1955 en bleef tot in 1972 actief voor het Franse merk. Daarna besloot het autoconcern om de reclameuitingen Europees te harmoniseren en  daardoor was er voor hem geen werk meer. Hij maakte toen de overstap naar het onderwijs en ging doceren aan de Academie voor Beeldende Kunsten in Arnhem. In 1992 verscheen het boek '100 Citroën advertenties van Karel Suyling'. Ook op internet is er veel informatie over zijn werk te vinden (zie hieronder de geraadpleegde bronnen).

De hierboven afgebeelde kaart laat de bestelbus zien van Citroën met de modelcode HY. Kenmerkend aan de stijl van Suyling was dat hij vaak maar een deel van het object afbeeldde op zijn ontwerpen en deze kaart is daar een goed voorbeeld van.

De hierboven getoonde kaarten tonen diverse modellen uit de jaren 60. Vermoedelijk zijn de kaarten rond 1967 uitgegeven, gelet op de aanwezigheid van een Dyane die pas in dat jaar verscheen als een krachtigere variant van de 2CV (deux chevaux, wat duidt op "fiscale pk's" in Frankrijk. Inmiddels is gebleken dat de serie uit 8 verschillende kaarten bestaat. De 2CV, de Acadiane en de Ami Break versies ontbreken hier nog en indien iemand mij daaraan kan helpen dan graag even contact via onderstaande link. De achterzijden zijn meestal helemaal leeg behalve de lineatuur, maar er zijn dus ook wel exemplaren met extra reclameteksten bekend.

Bronnen:
- https://nl.wikipedia.org/wiki/Karel_Suyling
- https://www.nuancierds.fr/Suyling%20Citroen%201%20NL.htm
- https://www.citroen-forum.nl/nieuws/overig/in_memoriam_karel_suyling/

​LZ / www.carsonpaper.nl of [email protected]

Fotograaf Gerrit van Egmond en de auteurswet

Gerrit van Egmond is geboren te Katwijk op  19 april 1877. Hij is gehuwd  te Rijnsburg met Adriana Star op 21 november 1912. Zijn beroep is dan photograaf. In 1937 verhuist hij van Katwijk naar Geldrop en in 1938 naar Eindhoven. Zijn beroep in deze twee plaatsen is bloemist. Een tweede huwelijk is met Linda Beschorn op  15 januari 1953. G. van Egmond is overleden op 17 oktober 1953 te Eindhoven.
Gerrit van Egmond gaf ook zelf prentbriefkaarten uit. Hij is een regionale uitgever, want er zijn veel kaarten bekend van plaatsten in de omgeving van Katwijk. Als uitgever is hij bekend van de volgende plaatsen: Katwijk aan Zee, Katwijk a.d. Rijn, Oegstgeest, Leiderdorp, Voorschoten, Valkenburg (Z.H.), Rijnsburg, Noordwijk-Binnen, Noordwijk aan Zee, Leidschendam (Veur) en Sassenheim.
De afgebeelde kaart is uitgegeven in samenwerking met La Rivière & Voorhoeve (logo L.R.V. in cirkel). Er zijn geen andere kaarten van Van Egmond bekend, waarop een tweede uitgever vermeld staat.
Er zijn zowel kaarten met een ongedeelde als met een gedeelde adreszijde. De oudst bekende kaart is afgestempeld in 1903.
 
Auteurswet
Op 24 juni 1919 verschijnt in de krant Het Vaderland het volgende bericht:
Overtreding Auteurswet.
De boekhandelaar P. S., te Rijnsburg, had in Januari jl. het portret van wijlen ds. Renkema, door den fotograaf v. Egmond, laten overdrukken, zonder daartoe door den vervaardiger van het portret den fotograaf Bongenaar te Leiden gerechtigd te zijn, en dit inden handel gebracht. De heer Bongenaar vorderde een schadevergoeding van f 100, terwijl de officier bij de behandeling der zaak voor de Rechtbank alhier voor deze overtreding f 25 boete of 10 dagen hechtenis requireerde. De fotograaf G. v. E., te Katwijk, die de portretten zonder toestemming had overgedrukt, hoorde f 50 boete subs. 25 dagen hechtenis tegen zich eischen. Ook in deze zaak stelde de heer Bongenaar zich civiele partij voor een vordering van f 100.
 
Het gaat hier om het portret van Ds. Willem Berends Renkema , geboren op 30 november 1860 in Sebaldeburen en overleden te Duisburg op 2 januari 1919. Hij was dominee van de Gereformeerde kerk in Rijnsburg, vertrok vandaar naar Renkum om vervolgens in 1912 dominee van de Geref. Kerk in Duisburg te worden. De boekhandelaar zal P. Schipperus Jr. (1887-1935) te Rijnsburg zijn, van de Rijnsburgsche Boekhandel.  P. Schipperus heeft enkele kaarten uitgegeven van Rijnsburg. De fotograaf Bongenaar te Leiden is waarschijnlijk Willem Nicolaas Bongenaar (1870-1936).
Op de adreszijde van de kaart met het Strand Boulevard in Katwijk aan Zee, staat “Uitg. G. van Egmond – Fotograaf – Katwijk aan Zee. Nadruk verboden.”.  Het is dus wel bijzonder gezien het “Nadruk verboden”, dat hij later zelf veroordeeld zal worden voor overtreding van de auteurswet.

Download PDF

Schout bij Nacht K.P. Jessen
De afbeelding met initialen van de tekenaar CB geeft een gebeurtenis weer uit de Russisch-Japanse Oorlog (8 februari 1904 - 5 september 1905). De titel van de kaart luidt: “Het zinken van de Japanse stoomboot Gadomaru in Genzan Baai door vice-admiraal K.P. Jessen”.
De afgebeelde persoon op de kaart is schout-bij-nacht Karl Petrovich Jessen [1] (1852-1918). Genzan Baai is de Japanse naam van een baai gelegen in Noord-Korea, de Russische naam is Port Lazarev.
Vice-admiraal is een andere term voor schout-bij-nacht. De schout-bij-nacht was oorspronkelijk de bevelvoerder die, bij afwezigheid van de admiraal, in de nachtelijke uren toezicht hield op de vloot.
 
Collectie Dick Mohr
De kaart is afkomstig van een collectie van 14 Russische kaarten van Dick Mohr of zijn familie.
De Nederlandse ingenieur Dick Mohr (Moritz E.A. Mohr [2]) vertrekt in 1898 met zijn gezin naar Rusland om daar een bestaan op te bouwen. Net als zijn Russische echtgenote sympathiseert hij met de revolutie. Begin 1906 verhuist het gezin naar St. Petersburg. Dick Mohr, is directielid bij het elektriciteitsbedrijf van Sint-Petersburg, een Zwitserse onderneming. Hij is voorzitter van het Peterburgsche Comité ter behartiging van de belangen der Nederlanders in Rusland. In het Algemeen Handelsblad verschijnen artikelen van zijn hand onder de naam “Van onzen Peterburgschen medewerker. “  
 
Zijn vrouw Bertha Ulmann (1879-1961) kwam uit een Duits- Russisch intellectueel gezin. Zij is geboren in Jekaterinoslav (Oekraïne) in 1879. Bertha studeert in Sint-Petersburg toen zij daar de Nederlandse ingenieur Moritz Mohr ontmoet. Zij trouwt met hem, geeft haar studie op en richt zich op Russische, Duitse en Nederlandse literatuur. Het echtpaar krijgt drie kinderen (Eduard, Oscar en Ina). Tijdens de revolutie van 1905 wonen zij in Midden-Rusland, van 1906 tot 1920 in Sint Petersburg. De revolutie van 1905 is , evenals die van 1917, door Bertha met vreugde verwelkomd.
Maar in de loop van 1917 raken beiden ontgoocheld, zo blijkt uit de vele brieven die zij naar zijn moeder en zusters in Den Haag sturen. In 1920 keert het gezin berooid en uitgeput met de Lingestroom terug naar Nederland en vestigt zich op 19 mei 1920 in de Frans Valentijnstraat 43 in Den Haag, om op 22 september 1920 te verhuizen naar de Sweelincklaan 17 in Hilversum.
Na de verhuizing koopt Bertha schoolschriften bij papierhandel Blommesteijn in Hilversum en legt hierin een lezingencyclus vast over Russische literatuur.

[1] Ook gespeld als Iessen.
[2] Maurits Eduard August Willem Mohr geboren te Amsterdam op 6 februari 1877, overleden te Hilversum op 9 maart 1956. Voor familie en vrienden Dick Mohr.

Kaart uit St. Petersburg
In 1913 (26 XII) stuurt Dick vanuit St. Petersburg een fotokaart naar Mevrouw M. Mohr in de Frans Valentijnstraat 43 in Den Haag met de Ochta brug over de Neva. Zeer waarschijnlijk is de kaart aan zijn moeder Maria Christiane van der Heijde [1] gericht.
Tekst van de kaart van 26 december 1913.
Op de foto geschreven: Ochta brug,
op de adreszijde op het correspondentiedeel:
“Mijn beste
wenschen. Veel heil
en zegen in ’t oude
en ’t nieuwe. Tans
moet ik weer eens
een eindje op reis naar
de buurt van Reval [2]
13/26  Dick”
De uitgever van de kaart is Richard Lutherman(n) uit St. Petersburg (Изд РиШаръ).
 
Download het PDF-bestand

Bronnen

• Janine Jager, 2017. Hoe komen wij heelhuids uit deze hel. Nederlanders in revolutionair Rusland. Atlas Contact. 248 p.
• Karl Jessen. https://en.wikipedia.org/wiki/Karl_Jessen
• Rotem Kowner, 2017. Iessen [Jessen] , Karl Petrovich (1852-1918) In: Historical Dictionary of the Russo-Japanese War. P 205-206..
• Annemarie Lavèn , 2014. Dick Mohrs desillusie over de Russische revolutie. De schrijfsels van een Nederlander in Rusland laten teleurstelling zien over de overgang naar het socialisme. Historisch Nieuwsblad 6/2014.
• Van onzen Peterburgschen medewerker, 1910. Rusland. Reizen in het binnenland. St. Petersburg, 30 Oct. Algemeen Handelsblad 12 November 1910. p. 4-5.
• Tijdschrift voor Slavische Literatuur. Bertha Mohr-Ulmann, ‘Boerendichter Jessenin’, een lezing gehouden in 1926. https://www.slavischeliteratuur.nl/tslarchief/tsl65/65c.html
• Foto Dick Mohr en Bertha Ulmann, fotograaf S. Adamowische in Kalouga. Archief Marianne Elshout-Mohr  en Daria Mohr.

[1] overleden 22 mei 1935 in Den Haag.
[2] De Nederlandse naam van Tallinn in Estland.

Fotograaf Philip Dirk van Pallandt

Philip Dirk, baron van Pallandt is geboren in Den Haag op 28 december 1889 en overleden te Ommen op 1 november 1979). Tijdens zijn reizen was Van Pallandt bevriend geraakt met de stichter van de scouting, Robert Baden-Powell. Hij werd een leider in de beginjaren van de Nederlandse padvinderij. Baron Van Pallandt maakte vaak foto’s van padvinders. Dat was voor die tijd (zo rond 1925) zeer modern. Hij maakte ze deels op het landgoed Eerde. Van zijn foto’s zijn twee series kaarten en grotere prenten gemaakt. De foto’s waren in die tijd zo vermaard dat ze zelfs in het buitenland gebruikt werden. Zo hingen er verscheidene prenten van hem in het Wereld Hoofdbureau van de scouts in Londen. Hij was geen fotograaf van beroep, maar zijn foto’s zijn wel gebruikt voor twee series kaarten  en prenten van de padvinderij.
In 1913 kampeerden de eerste padvinders op landgoed Eerde, onder meer bij de Ada’s Hoeve. In 1923 besloot Van Pallandt de Ada's Hoeve, de padvindersboerderij, en omliggende terreinen aan de Nederlandse Padvinders te schenken. In het Ada's Hoeve historisch archief is de tweede serie met de titel Jongensleven opgenomen. Deze map bevat '6 platen, formaat 30 x 40 cm, uitgevoerd in Rotogravure, naar foto's van Ph. Baron van Pallandt van Eerde. De fotoserie was te koop voor f2,50 via de Vereeniging 'De Nederlandsche Padvinders' die toen hun Hoofdkwartier hadden in de 2e Const. Huygensstraat 83 in Amsterdam. Aldus de tekst op de omslag van de serie. Mogelijk bestonden beide series uit zes kaarten. De eerste serie van de Baron van Pallandt groep in ’s-Gravenhage heeft cursieve teksten op de onderkant van de witte omlijsting, de tweede serie van de 1ste. Amst. Groep heeft een normale tekst in hoofdletters op de omlijsting staan. De tweede serie zijn is gedrukt door de Nederlandsche Rotogravure Maatschappij  in Leiden (zie logo NRM op de beeldzijde van de kaart) .
 
Bronnen

• Joke Draaijer, 2019. Landgoed als leerschool. Biografie van Philip Dirk baron van Pallandt van Eerde (1889-1979), Hilversum, Verloren. 384 p.