Novelties: bijzondere kaarten
Novelties is een moeilijk vertaalbaar Engels begrip (letterlijk "nieuwigheden") dat ook in ons land in prentbriefkaartkringen nog wel eens gebruikt wordt. In Duitsland zijn het "Neukarten" of "Patentkarten".Onder novelties worden verstaan alle kaarten die door een nieuwe vondst de aandacht van het publiek proberen te trekken. Ze ontstonden meestal aan het begin van de vorige eeuw, maar ook daarna zijn nog heel wat nieuwigheden bedacht.
Het gaat vaak om bijzondere materialen, licht- en kleureffecten, op de kaarten bevestigde materialen of bewegende en uitklapbare onderdelen. Hierbij een aantal voorbeelden.
Het gaat vaak om bijzondere materialen, licht- en kleureffecten, op de kaarten bevestigde materialen of bewegende en uitklapbare onderdelen. Hierbij een aantal voorbeelden.
H.T.L.-kaartenH.T.L.-kaarten zijn "Hold to Light"-kaarten of "Houdt tegen het licht"-kaarten. Het zijn kaarten die, wanneer ze tegen het licht worden gehouden, veranderen van uiterlijk. In de afbeeldingen zijn openingen gestansd, waarin transpant gekleurd papier is aangebracht. Het licht schijnt dan vanaf de achterzijde door het transparante papier, dat daardoor oplicht. Het resultaat is een tafereel met straatlantaarns, verlichte vensters, maneschijn, etc.
Deze kaarten werden op de Koloniale Tentoonstelling in Londen (1886) geïntroduceerd door W. Hagelberg te Berlijn. De kaart hiernaast van Scheveningen is ook door hen geproduceerd en via de Duitse uitgever Carl Baum in Frankfurt geleverd aan Th. J. de Koning in Den Haag. |
|
OogjeskaartenOogjeskaarten zijn kaarten, meestal met voorstellingen van kinderen of dieren, voorzien van beweegbare ogen.
In de kaart hiernaast zijn de ogen niet beweegbaar, maar lijken ze open en dicht te gaan, afhankelijk van de lichtinval. Het is een kaart van Krüger uit Hamburg, verstuurd in 1965. 
|
3D-kaarten
Deze kaarten zijn ouder dan de naam doet vermoeden, 3D klinkt nogal hedendaags, maar toch kwamen deze kaarten al in de jaren zeventig op de markt.
Door de lichtinval in de kaarten ontstaat dieptewerking. Op een 2D-computerscherm is het natuurlijk niet goed te zien, maar op bijgaande kaart lijkt het (onscherpe) roodbruine zeil dichterbij dan het schip en daarvan lijkt de achterzijde weer dichterbij dan de rest. 
|
Metaalkleurige kaarten
Metaalkleurige kaarten hebben een metaalachtige glans, zowel de ondergrond als de opdruk. Hierbij enkele voorbeelden met een zilverkleurige ondergrond en een opdruk in goudkleur, metallic rood en metallic blauw. Deze kaarten zijn alle uitgegeven door J. H. Schaefer uit Amsterdam rond 1900.
|
|
|
|
|
DraaischijfkaartenDoor het ronddraaien van een draaischijf komt er door een uitgestanste opening steeds een ander beeld tevoorschijn. Bij veel draaischijfkaarten zijn dit topografische afbeeldingen, zoals hier bij een kaart van Den Haag. In de ballon wordt steeds een andere afbeelding zichtbaar als de draaischijf wordt gedraaid. De kaart is uitgegeven door L. Simons in Amsterdam.
|
Houten kaarten
De meeste houten kaarten zijn waarschijnlijk niet echt van hout. De kaarten hiernaast lijken van een houtachtige substantie te zijn gemaakt (of boomschors) maar zijn waarschijnlijk toch een onbuigzaam, hard en dik soort papier.
Goed voor rustieke tafereeltjes. |
|
|
Andere bijzondere kaarten zijn:
Pagina in bewerking
- kaarten van leer
- reflecterende spiegelende kaarten
- grammofoonplaatkaarten
- kaarten met piepje erin
- embossed en opgevuld
- met goudopdruk
- kaart met borduurwerk, zijde (spanje)
- klepjeskaart o.a. postbode
Pagina in bewerking