Fabeltjeskrant 50 jaar
 
Vijftig jaar geleden was de eerste uitzending op televisie van de kinderserie De Fabeltjeskrant.
De eerste fabels en personages waren geïnspireerd op de fabels van Jean de La Fontaine
De Fabeltjeskrant was een idee van tekstschrijver Leen Valkenier (1924-1996). Hij baseerde de belangrijkste personages op mensen die hij kende uit de Rotterdamse wijk Vreewijk. Het programma werd geproduceerd door de Nederlandse televisieproducent- en regisseur, ondernemer en onderzoeker Thijs Chanowski (1930-2017).
Valkenier begon in 1968 begon hij met het schrijven van De Fabeltjeskrant,  waarvan in totaal 1640 afleveringen werden uitgezonden. Zijn begin jaren 70 geschreven kinderprogramma De Woefs en de Lamaars was veel minder succesvol dan de Fabeltjeskrant.
 
Kaarten
De Fabeltjeskrant was ook commercieel een succes, er verschenen mokken, puzzels, kinderbestek, sleutelhangers, spaarpotten, albumplaatjes, boeken en ansichtkaarten.
Er zijn veel kaarten met figuren uit de fabeltjeskrant verschenen, van zes verschillende uitgevers. Een aantal met op de beeldzijde de tekst FABELTJESKRANT en op de adreszijde de tekst: Het is niet toegestaan deze kaart als reklame –bijpak – of premieartikel te gebruiken / Alle rechten voorbehouden / © M.M. Chanowski Productions 1969. De uitgevers die deze kaarten hebben uitgegeven zijn:

1. Vita Nova; boven de deelstreep staat het logo van Vita Nova  in Hank en onderaan het logo van Spanjersberg in Rotterdam. De tekst in de deelstreep luidt: COPYRIGHT N.V. VITA NOVA HANK N.B.  Het is niet duidelijk bij wie nu het copyright berust. Is dit nu bij Valkenier, Chanowski, Vita Nova of zelfs Spanjersberg? De serie bestond uit ten minste 8 kaarten.
2. MUVA; dit is de afkorting van Muurmans in Valkenburg. Onderaan de deelstreep staat het logo van MUVA Valkenburg (L.). De serie is genummerd in het postzegelvakje.
3. Spanjersberg; in de deelstreep staat Gebr. Spanjersberg N.V. Rotterdam. De serie is genummerd in het postzegelvakje.
4. Fina; Benzinestations Fina hebben ook in 1969 een genummerde serie van ten minste 17 kaarten uitgegeven. Waarschijnlijk zijn die cadeau gedaan aan klanten. Zie hieronder een lijst van de uitgegeven kaarten. Op de kaart staat het logo van Fina met de tekst: Uitsluitend verkrijgbaar bij deelnemende Fina Benzine stations.
5. De Stulp. Uitgeverij De Stulp in Leidschendam heeft zowel foto’s als getekende kaarten van de Fabeltjeskrant uitgegeven. Binnen de deelstreep staat: Uitgeverij DE STULP - Leidschendam 1984.
6. Sales Promotion Europe. Deze uitgever heeft een lenticulair kaart (3-D kaart) uitgegeven met Meneer de Uil.

 
Ook van de televisieserie De Woefs en de Lamaars zijn ansichtkaarten verschenen. Op de adreszijde staat onder meer de tekst: “©Promovente 1970 a M.M. Chanowski Production.” Andere uitgevers zijn niet op de kaart vermeld.
 
Serie Fina Benzine

1. Jacob de Uil’
2. Lowieke de Vos
3. Stoffel de Schildpad
4. Zoef de Haas
5. Bor de Wolf
6. Juffrouw Ooievaar
7. Willem en Eduard Bever
8. Ome Gerrit
9. Meindert het Paard
10. Zoef de Haas
11. Gezusters Hamster
12. Droes de Beer
13. Truus de Mier
14. Juffrouw Ooievaar, Zoef de Haas en Jacob de Uil op bezoek bij Stoffel de Schildpad
15. Postkantoor van Ome Gerrit
16. Kastelein Bor de Wolf bedient zijn klanten
17. Gezusters Hamster op bezoek bij Gebroeders Bever

 
Fabeltjesland, een reis door 50 jaar Fabeltjeskrant
Het jubileum van de Fabeltjeskrant wordt gevierd met een tentoonstelling en het boek “Hallo Meneer de Uil”. Op de expositie worden de originele poppen en decors tentoongesteld, wordt de ontstaansgeschiedenis verteld en kunnen bezoekers door het Dierenbos wandelen. Ook wordt de bijdrage van het programma aan de Nederlandse taal en het culturele erfgoed belicht.
De expositie is te zien in LP2 (Las Palmas) op de Wilhelminapier In Rotterdam. De tentoonstelling is te bezoeken van 29 september tot en met 2 december.
 
Afbeelding kaart: Droes de Beer uitgave Vita Nova, Hank.

 

Deze week heb ik twee kaarten gekocht van het Wandelhoofd in Scheveningen. De linker kaart is verzonden in 1931 en uitgegeven door J. v.d. Markt in Scheveningen. De rechter kaart is verzonden in 1932 en uitgegeven door Weenenk & Snel in Den Haag. Bijzonder hoeveel de twee kaarten op elkaar lijken: de compositie van de foto is vrijwel hetzelfde, het gebruikte lettertype is vergelijkbaar, maar de kaarten zijn uitgegeven door verschillende uitgevers.

EW

C. van Schuppen, Zoetermeer
Cornelis van Schupppen had een zaak met een drukkerij, boekhandel, papierhandel, kantoorboekhandel, kunsthandel, leesbibliotheek en uitgeverij aan de Dorpsstraat 40. De Katholieke Volksbibliotheek, in 1960 gewijzigd in R.K. Algemene Bibliotheek, was  gevestigd achter in het pand van boekhandel Van Schuppen in de Dorpstraat, waarschijnlijk is dit de leesbibiotheek. De boekhandelaar Cornelis van Schuppen is op 20 november 1899 geboren te Veenendaal.
Schuppen werkte samen met uitgeverij/drukkerij Newo (voor WO II) en Jospé uit Arnhem (na WO II). De vooroorlogse serie stamt uit circa 1935 en telt ten minste drie kaarten. De naoorlogse serie met zeker 15 kaarten is uitgekomen van 1947 tot en met 1954. Een kaart is in de oorlog verschenen: juli 1941. Zijn boekhandel en drukkerij is in 1953 overgenomen door J.H. Ribberink.

FAUN ‘40
 
Op de kaartenbeurs in Houten, afgelopen zaterdag kocht ik een derde kaart van een serie kaarten die met FAUN ’40 zijn ondertekend. Tot nu toe was de tekenaar van deze kaarten mij onbekend, maar de oplossing van dit vraagstuk bleek zeer eenvoudig. In Catawiki gezocht naar Faun en dat leverde de gehele serie op, alle kaarten gesigneerd met FAUN. De toelichting vermeldt dat FAUN het pseudoniem is van Frans van Lamsweerde (1920-1969) dat hij tijdens de oorlog gebruikte. De tekeningen van de serie dateren uit 1940. Frans werkte in die tijd voor de studio’s van Toonder en Geesink.
De tekening komt voor in het verhaal Het betoverde kasteel  en staat op bladzijde 26 van het boek De Toverpijl en andere verhalen van M. van Loggem (1946, uitgever Ruma Amsterdam en Zwolle, 30 pagina’s en 6 kleurenplaten ). Op het onderschrift de tekening staat: “Door alle drukte slaagde de poes erin om te ontsnappen en zat boven op de kar  Bladzijde 26” (bron Comiclopedia). De hier getoonde kaart is duidelijk van oorlogskwaliteit, maar er is ook een herdruk van de serie van veel betere kwaliteit. Op de achterzijde van de serie met FAUN ’40 staat geen uitgever vermeld, maar wel de mededeling: „Auteursrecht voorbehouden“. Op de heruitgave van de serie is niet zijn pseudoniem vermeld, maar  in plaats daarvan “Frans van Lamsweerde”. Op de adreszijde hiervan staat in het postzegelvak: K 1486 en bij de deelstreep  eveneens „Auteursrecht voorbehouden“
 
De serie met FAUN ’40 bevat zes kaarten:

1. Het betoverde kasteel
   
2. De toverpijl
3. Jop en de vissen
4. Het avontuur van Jop en Flop
5. Kabouter Witbaard
6. Jodokus en de hazen
   

Grand Bazar Français
 
De broers Zéphyrin en Auguste Couvreur introduceerden als eersten in Nederland het winkeltype “Grand Bazar”. In 1871 opende Zéphyrin uit Lotharingen de Grand Bazar Français in Rotterdam. Vijf jaar later opent zijn broer Auguste in Amsterdam een bazar onder dezelfde naam. George de zoon van Zéphyrin stichtte nog twee bazars, één in Utrecht in 1901 en één in Groningen in 1904. Net als in Frankrijk transformeerden deze bazars geleidelijk tot warenhuizen.
 
Galeries Modernes
In 1921 fuseerden de bedrijven in Amsterdam, Rotterdam en Utrecht onder de naam Galeries Modernes. Het Groningse bedrijf was toen al opgeheven. In 1984 werden de laatste filialen van Galeries Modernes gesloten.
 
Prentbriefkaarten
De Grand Bazars in Amsterdam, Groningen, Rotterdam en Utrecht hebben in het begin van de 20e eeuw kaarten uitgegeven van hun vestigingsplaatsen. Volgens een advertentie van de Groningse bazar waren er in kaarten drie “kwaliteitsklassen” : zwart, fijn geglansd; fijn gekleurd ; en fijn gekleurd en geglansd. In advertenties worden naast Stadgezichten ook Fantasieën (fantasiekaarten) aangeboden. Kaarten met de afkorting G.B.F. zijn ook uitgegeven door de Grand Bazar Français. Bekend zijn kaarten met Edition G.B.F. Rotterdam, Edition G.B.F. Dordrecht en Edition G.B.F. Middelburg.
De Grand Bazar Français in ’s-Gravenhage heeft eveneens prentbriefkaarten uitgegeven. Galeries Modernes N.V. heeft prentbriefkaarten van Rotterdam, Amsterdam, Utrecht , Groningen, Enkhuizen, Gorinchem en Rijswijk uitgegeven.
 
Overige filialen
In een artikel in de Dordrechtsche Courant van 13 september 1924 over de opening van een Grand Bazar Français in Dordrecht wordt gesproken over 8 filialen van de Grand Bazar Français. Naast Amsterdam, Groningen, Rotterdam en Utrecht zijn er ook Grand Bazars Français bekend in ’s-Gravenhage aan de Vlamingstraat , in Middelburg aan de Lange Delft en in Dordrecht aan de Voorstraat. Op de reclamekaart voor de afdeling emaille- en keukenartikelen is op de adreszijde het filiaal Arnhem genoemd. Dat maakt tezamen 8 vestigingen. Hoe de relatie van de overige vier filialen met de bovengenoemde vier Grand Bazars lag, is onbekend.
 
Afbeeldingen

1. Reclamekaart van Grand Bazar Français voor de afdeling emaille- en keukenartikelen. De kaart is gedrukt door Emrik & Binger in Haarlem. Als vestigingen zijn vermeld: Rotterdam, Utrecht, Groningen en Arnhem.
2. Rotterdam, Belvedere. Getekende kaart van Grand Bazar Français Rotterdam van voor 1905. Doorloper.
3. Rotterdam, Vischmarkt. Overgang van doorloper naar deelstreep, van circa 1905.
4. Groningen, Harmonie. Gekleurde kaart. Édition spéciale du Grand Bazar Français. Na 1905.

Deze week trof ik in een doos met prentbriefkaarten die te koop waren een prachtige exemplaar aan dat reclame maakt voor een tentoonstelling over Daan Hoeksema in Veluws Museum Nairac in Barneveld. De tentoonstelling met als titel 'Daan Hoeksema en het televisieloze tijdperk' was te zien van 21 juni t/m 25 oktober 2003. Daan Hoeksema wordt beschouwd als een van de eerste Nederlandse striptekenaars. Meer informatie over hem kunt u hier vinden.

​EW

In onze blog hebben we een nieuwe rubriek: Uitgevers. We trappen af met Grand Bazar Français, een keten van winkels die in het begin van de twintigste eeuw prentbriefkaarten uitgaf voor haar vestigingen in Nederland.

​EW

Hooiplukkers
 
A.C.W. Staring
De dichter Anthony Christiaan Winand Staring is geboren in Gendringen op 24 januari 1767 en overleden in Vorden op 18 augustus 1840. Hij woonde op het landgoed Kasteel De Wildenborch in Vorden. A.C.W. Staring heeft een gedicht geschreven over een gebeurtenis in de Tachtigjarige oorlog in Lochem met de titel: “Lochem behouden in 1590”. Hij is niet de enige die over dit onderwerp dichtte. Ook de Rotterdamse dichter Lambrecht van den Broek (1805-1863) schreef een gedicht met de titel “De hooiplukkers van Lochem”. Staring noemt als bronnen voor zijn gedicht “Zie Halma op het woord Lochem, en Van Meteren, V, 363”. Het zijn publicaties van François Halma (1653-1722) en Emauel van Meteren (1535-1612).
 
Hooiplukkers
Er zijn verschillende versies van het verhaal van de hooiplukkers van Lochem. Die van François Halma uit 1725 is nog goed leesbaar en staat in tijd nog dicht bij de originele bronnen:
 
In het jaar 1590. waren’er de Spaanschen door eenen loozen aanslag byna meester van geworden : Toen ’s morgens ten negen uuren de Bergpoort [later Smeepoort genoemd] geopent wierd, quamen’er drie hooiwagens aan, by elke wagen waren twee of drie Soldaaten, toegestelt als boeren, met vorken in de handt; d’eerste dezer wagenen de valbrug over zynde, begon de zoon van den poortier met eenen anderen jongen hooi te plukken, volgens eene gewoonte aldaar, dat ze, zoo lang de wagen tusschen de poorten is, zulks doen mogen : vermits nu die wagen zich niet te zeer haastte, trok’er den jongen zoo veel hooi uit, dat hy een been van een der soldaaten, onder ’t hooi verborgen, in zyne handt kreeg, en daar op voort Verraadt ! Verraadt ! riep. Fluks sprongen de Spaanschen van onder ’t hooi uit, en bragten 16 mannen, die aan de poort de wacht hadden, om ’t leven : de bedekte Spanjaarts wierden van andere gevolgt, zoo dat zy 300 te voet en 150 te paerdt alreeds in de Stadt waren : doch die van de Stadt, aangevoert van den Wachtmeester François Ballochi, vielen zoo kloekmoedig op de Spaanschen aan, dat zy ‘er hen weêr uitdreven. De Waagmeester van Zutfen, en de Pastoor aldaar hadden deze aanslag gesmeedt. De Waagmeester was ook de eerste in de Stadt; maar hy bleef’er doodt.
 
Prentbriefkaart
Het is niet verwonderlijk dat deze historische gebeurtenis uitgevers op het idee bracht een kaart met een afbeelding ervan op de markt te brengen. Het kan gaan om een foto van een nagemaakte Smeepoort met de in scène gezette gebeurtenis 1) of een tekening of schilderij. Bij de afgebeelde kaart gaat het om een gekleurde tekening van de mislukte list van de Spanjaarden. Op de witte steen rechtsonder staat W. als afkorting van de tekenaar. Rechts onder de tekening staat de afkorting L.H. & C.D. Op de adreszijde staat links het gedicht van L. van den Broek. De tekenaar is onbekend, maar de tekening op de kaart die circa 1935-1939 is uitgegeven, lijkt heel veel op een oudere aquarel die ook als kaart is uitgegeven en ook is gepubliceerd in de Kroniek van Lochem uit 1932. Mogelijk is deze aquarel van meester Gerrit Prop (1880-1980) uit Lochem. Het detail van de ronde boog van de poort is mogelijk overgenomen van een gravure die dezelfde scène uitbeeldt. Ook deze gravure is op kaart verschenen met het onderschrift “Lochem behouden in 1590”.
 
L.H. & C.D.
Het is onbekend wat de betekenis is van de afkorting onder de kaart is. Geen van de bekende kaartuitgevers van Lochem, zoals B.G. Lovink, M.J. Wondergem, G. Hungerink of C.W.J. Schepers, komen hier voor in aanmerking. Er van uitgaande dat de afkorting met persoonsnamen uit Lochem te maken heeft, kunnen mogelijk Louis Heilbron en C. Dondertman bedoeld zijn. De eerste heeft een Papier- en Kantoorboekhandel aan de Kastanjelaan 7 in Lochem en de tweede een Hotel aan de Barchemseweg 70, voorheen Hotel Lieferink (bron Telefoongids 1950). Zij zijn echter verder niet bekend als uitgevers van prentbriefkaarten.
 
Hotel De Hooiplukker
Hotel “De Hooiplukker”  aan de Smeestraat 1 in Lochem, heeft een zwartwit kaart uitgegeven met een schilderij van “De Hooiplukker” door H. v. Ootmarssen. Het schilderij hangt in het hotel.
Het is de schilder Henny van Ootmarssen, van wie geen nadere bijzonderheden bekend zijn.
Er zijn fotoglanskaarten van Lochem uitgegeven door Kunsthandel H.van Ootmarsum aan de Nieuwstad 38 in Lochem. Of er relatie bestaat tussen beide gegevens in onbekend.
 
Noten
1) Zoals op een kaart van de uitgever Nauta uit Velsen met de titel “De hooiplukkers van Lochem”. No. A 3324.
 
Bronnen

• De kroniek van Lochem. Wetenswaardigheden verz. door A. Staring [Adolph Staring (1890-1980)] 1932, 2e druk. Uitgever: Lochem, Lochemsche Handels- en Courantendrukkerij. 71 p.
• Collectie Gelderland. http://www.collectiegelderland.nl/zoeken/
• Tooneel der Vereenigde Nederlanden en onderhorige landschappen, geopent in een algemeen historisch, genealogisch, geographisch en staatkundig woordenboek . François Halma, 1725, gedrukt bij Hendrik Halma, Leeuwarden. [volume II, blz. 54]
• Emanuels Van Meteren Historie der Nederlandscher ende haerder na-buren oorlogen ende geschiedenissen, tot den iare M.VIC.XII. by de weduwe ende erfghenamen van wijlen Hillebrant Iacobssz. van Wouw, 1614. 1342 p.
• Historisch Genootschap Lochem Laren Barchem. http://www.hglochem.nl

 
 
 

Op zaterdagochtend 8 september 2018 zijn de Marker Wadden geopend. De Marker Wadden zijn een initiatief van Natuurmonumenten om het natuurherstel in het Markermeer te bevorderen, en zouden er nooit zijn gekomen als de plannen voor de Markerwaard zouden zijn doorgegaan. Cornelis Lely voorzag al in 1891 in een polder in het zuidwestelijk deel van de Zuiderzee. Pas in 2003 is definitief besloten om geen polder aan te leggen in dit deel van het tegenwoordige IJsselmeer. Wellicht heeft deze protestkaart met daarop graffiti op de kademuur van Enkhuizen daaraan bijgedragen. Op de achterkant van de kaart staat helaas geen uitgever vermeld maar staat op de deelstreep de tekst 'Fotografica del la Aadjo Geulio papparadzo'. Als iemand weet wie deze foto heeft gemaakt en achter de uitgave van deze kaart zit stuur dan s.v.p. een e-mail naar Eric Wiggers.

EW

In of direct na de oorlog (op de achterkant staat nummer K 390) is een serie van waarschijnlijk 8 prentbriefkaarten uitgekomen met daarop kinderen met kenmerken van een vlinder. Deze serie vlinderkinderen is getekend door Jos Ruting. De kaarten zijn genummerd op de achterkant. De zes kaarten die ik heb kunnen kopen hebben de nummers 4001, 4002, 4004, 4005, 4006 en 4008. Hierboven en hieronder afbeeldingen van de 6 in mijn ogen prachtige kaarten. Als je afbeeldingen hebt van meer kaarten uit deze serie stuur dan s.v.p. een mail naar Eric Wiggers.

EW