Eerste dag van uitgifte
Een eerste-dag-envelop [1] is een poststuk met een stempel met datum waaruit blijkt dat het stuk is gestempeld op de eerste dag van uitgifte van de postzegels. Min of meer officieel en opgenomen in de speciale catalogus van postzegels van Nederland zijn de eerste-dag-enveloppen vanaf het jaar 1950, waarvoor speciale enveloppen zijn uitgegeven. De volgende dienstorder verschijnt bij het aankondigen van een eerste-dag-envelop: “Ter gelegenheid van de uitgifte van. . . postzegels op . . . [datum]zullen bij de postzegelhandel eerste-dag-enveloppen (NVPH Nr . . .) verkrijgbaar zijn tegen de prijs van . . . Deze enveloppen worden uitgegeven door de Nederlandsche Vereeniging van Postzegelhandelaren en zijn voorzien van de aan het einde van deze dienstorder afgedrukte voorstelling. Alleen de door de NVPH uitgegeven eerste-dag-enveloppen worden voorzien van de eerste-dag-stempel, indien zij naar de aard van het stuk voldoende zijn gefrankeerd met UITSLUITEND de eerder genoemde bijzondere postzegels.” [fragment uit ongewenste uitgiften].
“In Nederland is door de P.T.T. telkens maar één couvert toegelaten nl. dat van de Nederlandsche Vereeniging van Postzegelhandelaren, dat voor 15 cent in de erkende postzegelhandel te koop is een alleen daarop wordt het poststempel met de woorden “Eerste dag van uitgifte” geplaatst. In andere landen zijn verschillende ontwerpen toegelaten” (Broekman, 1964). Het is hiermee duidelijk dat op Nederlandse prentbriefkaarten geen officiële eerste-dag-stempelafdrukken kunnen voorkomen. In Frankrijk is dat wel mogelijk. In de postzegelcatalogus van Yvert et Tellier is een lijst met alle eerste-dag-stempels, die in principe op elk poststuk kunnen voorkomen. Het stempel op de afgebeelde kaart staat ook in de catalogus bij 1972 onder de naam Championnats du monde cyclistes. Joop Zoetemelk werd vijfde bij deze kampioenschappen. De naam Chesnot op een zijden opgeplakte plaatje is mogelijk van Ludovic Chesnot.
Naast postzegels zijn er ook briefkaarten en stempels als eerste dag uitgave verschenen
Trompetkaarten
Er zijn wel voorbeelden van Nederlandse eerste-dag-uitgiften op kaart bekend, echter zonder officieel stempel van de P.T.T. Dergelijke kaarten zijn speciaal voor verzamelaars in de handel gebracht, zoals uitgever Trompet. De Trompet-kaarten hebben de tekst Eerste Dag van Uitgifte F.D.C. 10 juli 1984 trompetuitgave Nr. 169. Op de adreszijde First-Day-Cover. Bij enkele uitgaven is naast de gewone Trompet-kaart een zijden kaart verschenen (Nr. + z). Bij nummer 50 van de eerste-dag-enveloppen begint in 1974 de uitgave van maximumkaarten. Deze zijn tot Nr. 133 ongenummerd, en vanaf 23 september 1980 genummerd.
Met ingang van 1988 levert Trompet de kaarten van de Zegelkoerier uit Vlaardingen. Deze kaarten zijn te herkennen aan het stempel: Een “Trompet” Service First-day-Card Nr 263 B.
Benamingen van “Eerste dag van uitgifte” in stempels van een aantal landen.
Eerste dag van uitgifte Nederland
Premier Jour Frankrijk
Premier Jour d’Emission Luxemburg
Jour d’Emission Monaco
Erstausgabe Duitsland
Ersttag Oostenrijk
Prima Dia Emission Spanje
Giorno di emissione Italië
First day of Issue Verenigde Staten / Verenigd Koninkrijk
Hari pengeluaran Indonesië
Definities
Uit de definities van eerste-dag-afstempeling is op te merken, dat alleen in Nederland de nadruk ligt op de envelop met het stempel, terwijl het in andere landen alleen om het stempel gaat.
Maximumkaarten
Veel eerste-dag-uitgiften zijn tevens maximumkaart. Dat wil zeggen, er is maximale overeenkomst tussen de afbeelding op de kaart, het postzegel en de afstempeling. Het verschil is dat op een maximumkaart, de datum van het stempel niet overeen hoeft te komen met de eerste dag van uitgifte, maar zo veel mogelijk betrekking moet hebben met het onderwerp van de kaart.
Bronnen
[1] Andere namen: eerste-dag-couvert, eerste-dag-brief, First day cover en FDC.
Een eerste-dag-envelop [1] is een poststuk met een stempel met datum waaruit blijkt dat het stuk is gestempeld op de eerste dag van uitgifte van de postzegels. Min of meer officieel en opgenomen in de speciale catalogus van postzegels van Nederland zijn de eerste-dag-enveloppen vanaf het jaar 1950, waarvoor speciale enveloppen zijn uitgegeven. De volgende dienstorder verschijnt bij het aankondigen van een eerste-dag-envelop: “Ter gelegenheid van de uitgifte van. . . postzegels op . . . [datum]zullen bij de postzegelhandel eerste-dag-enveloppen (NVPH Nr . . .) verkrijgbaar zijn tegen de prijs van . . . Deze enveloppen worden uitgegeven door de Nederlandsche Vereeniging van Postzegelhandelaren en zijn voorzien van de aan het einde van deze dienstorder afgedrukte voorstelling. Alleen de door de NVPH uitgegeven eerste-dag-enveloppen worden voorzien van de eerste-dag-stempel, indien zij naar de aard van het stuk voldoende zijn gefrankeerd met UITSLUITEND de eerder genoemde bijzondere postzegels.” [fragment uit ongewenste uitgiften].
“In Nederland is door de P.T.T. telkens maar één couvert toegelaten nl. dat van de Nederlandsche Vereeniging van Postzegelhandelaren, dat voor 15 cent in de erkende postzegelhandel te koop is een alleen daarop wordt het poststempel met de woorden “Eerste dag van uitgifte” geplaatst. In andere landen zijn verschillende ontwerpen toegelaten” (Broekman, 1964). Het is hiermee duidelijk dat op Nederlandse prentbriefkaarten geen officiële eerste-dag-stempelafdrukken kunnen voorkomen. In Frankrijk is dat wel mogelijk. In de postzegelcatalogus van Yvert et Tellier is een lijst met alle eerste-dag-stempels, die in principe op elk poststuk kunnen voorkomen. Het stempel op de afgebeelde kaart staat ook in de catalogus bij 1972 onder de naam Championnats du monde cyclistes. Joop Zoetemelk werd vijfde bij deze kampioenschappen. De naam Chesnot op een zijden opgeplakte plaatje is mogelijk van Ludovic Chesnot.
Naast postzegels zijn er ook briefkaarten en stempels als eerste dag uitgave verschenen
Trompetkaarten
Er zijn wel voorbeelden van Nederlandse eerste-dag-uitgiften op kaart bekend, echter zonder officieel stempel van de P.T.T. Dergelijke kaarten zijn speciaal voor verzamelaars in de handel gebracht, zoals uitgever Trompet. De Trompet-kaarten hebben de tekst Eerste Dag van Uitgifte F.D.C. 10 juli 1984 trompetuitgave Nr. 169. Op de adreszijde First-Day-Cover. Bij enkele uitgaven is naast de gewone Trompet-kaart een zijden kaart verschenen (Nr. + z). Bij nummer 50 van de eerste-dag-enveloppen begint in 1974 de uitgave van maximumkaarten. Deze zijn tot Nr. 133 ongenummerd, en vanaf 23 september 1980 genummerd.
Met ingang van 1988 levert Trompet de kaarten van de Zegelkoerier uit Vlaardingen. Deze kaarten zijn te herkennen aan het stempel: Een “Trompet” Service First-day-Card Nr 263 B.
Benamingen van “Eerste dag van uitgifte” in stempels van een aantal landen.
Eerste dag van uitgifte Nederland
Premier Jour Frankrijk
Premier Jour d’Emission Luxemburg
Jour d’Emission Monaco
Erstausgabe Duitsland
Ersttag Oostenrijk
Prima Dia Emission Spanje
Giorno di emissione Italië
First day of Issue Verenigde Staten / Verenigd Koninkrijk
Hari pengeluaran Indonesië
Definities
Uit de definities van eerste-dag-afstempeling is op te merken, dat alleen in Nederland de nadruk ligt op de envelop met het stempel, terwijl het in andere landen alleen om het stempel gaat.
- Nederlands: Een eerstedagenvelop of eerstedagbrief is een envelop met een afstempeling van de eerste dag waarop de daarop geplakte postzegel geldig was.
- Engels: A first day of issue cover or first day cover (FDC) is a postage stamp on a cover, postal card or stamped envelope franked on the first day the issue is authorized for use within the country or territory of the stamp-issuing authority.
- Duits: Unter einem Ersttagsstempel versteht man einen Poststempel, dessen Stempeldatum mit dem Ersttag der damit entwerteten Briefmarke übereinstimmt.
- Frans : Dans la philatélie, premier jour (en anglais, first day cover ou FDC) désigne le premier jour d'émission d'un timbre-poste.
L'administration postale et des éditeurs philatéliques confectionnent des enveloppes premier jour. Elles portent le timbre oblitéré par le cachet premier jour qui porte souvent un dessin en rapport avec le dessin du timbre. Sur le côté gauche de l'enveloppe, une illustration imprimée ou cousue développe le sujet du timbre.
Dans la même idée, des cartes postales sont ainsi vendues comme des cartes maximum puisque le sujet de la carte, le timbre et le cachet ont le même sujet en commun. Selon les administrations postales, des notices et documents philatéliques peuvent être proposés oblitérés avec le cachet premier jour. - Spaans: Un Sobre Primer Día, acrónimo SPD (en inglés: First Day Cover, FDC)?, es el día en que una estampilla, tarjeta postal o sobre franqueado sale a la venta, dentro de un país o territorio de la autoridad postal.
Maximumkaarten
Veel eerste-dag-uitgiften zijn tevens maximumkaart. Dat wil zeggen, er is maximale overeenkomst tussen de afbeelding op de kaart, het postzegel en de afstempeling. Het verschil is dat op een maximumkaart, de datum van het stempel niet overeen hoeft te komen met de eerste dag van uitgifte, maar zo veel mogelijk betrekking moet hebben met het onderwerp van de kaart.
Bronnen
- Catalogue Yvert et Tellier, 1995. Timbres de France. Oblitérations « Premier Jour ».
- „TROMPET″ catalogus en prijslijst 1981. Eerste-dag-enveloppen, maximumkaarten en speciale afstempelingen van Nederland.
- J.H. Broekman, 1964. Het interessante van poststukken. De Branding.
- Stichting voor het filatelistisch jeugdwerk in Nederland, 1982. Ongewenste uitgiften en maakwerk in de filatelie. Hoofdstuk Stempelafdrukken.
- C. Avezaat & Hartog Okker. Speciale Catalogus van Nederland en Overzeese Rijksdelen, Eerste Dag-Brieven 1991-92. NVPH.
- Kontaktgroep Voor het Kind en Maximafilie, 1991/1992. Speciale catalogus van de maximumkaarten van Nederland en overzeese gebiedsdelen. Derde editie.
[1] Andere namen: eerste-dag-couvert, eerste-dag-brief, First day cover en FDC.