Volgens de auteur van Haarlem in oude ansichten zijn de voornaamste Haarlemse uitgevers tot 1913 F. J. Frolich, W. H. van Leeuwen, Jos Nuss, Anton Bosse, D. L. Staal en P. Crama. De laatste is Pieter Crama geboren in Leiden op 13 mei 1848 en overleden te Haarlem op 16 mei 1938. Pieter Crama is van beroep koopman.
De telefoongids van 1915 vermeldt: P. Crama, In garen en band, galanterieën, enz., Kleine Houtstraat 9. Dat “enz.” is nog veel meer want in een advertentie uit 1901 staan 59 artikelen met naam genoemd “en nog honderden andere artikelen”. Als eerste zijn genoemd: albums en ansichtkaarten.
In 1939 zijn in een advertentie van de MIDZA (Middenstands Zaken) in Haarlem de adressen gesplitst:
Kleine Houtstraat 9: N. Crama Smyrna handknoopwerk en luxe artikelen (Nicolaas Crama, zoon van Pieter Crama?).
Kleine Houtstraat 7: Firma P. Crama & Zn. Manufacturen.
De naam van de firma blijft hier P. Crama, ook al is de stichter Pieter Crama in 1938 overleden.
In 1957 bestaan beide firma’s in de Kleine Houtstraat 7 en 9 nog steeds volgens het adresboek van Haarlem uit dat jaar.
Prentbriefkaarten
Zoals zoveel manufacturenzaken verkocht ook Pieter Crama prentbriefkaarten, maar hij was ook uitgever van prentbriefkaarten. De hieronder genoemde kaart heeft op de voorzijde de tekst: “Uitgave P. Crama, Haarlem”. De uitgegeven kaarten zijn van Haarlem en omgeving, zoals Schoten, Heemstede en de ruïne van Brederode in Santpoort.
Van de 115 “genre-kaarten” van S. Bakker Jzn. Koog-Zaandijk zijn er 7 bekend met de opdruk Uitg. P. Crama, Haarlem. De kaarten van Crama zijn in de 5000 serie terwijl die van Bakker zelf in de 2000 serie genummerd zijn. Mogelijk heeft Crama de hele serie van 114 kaarten “overgenomen” en van zijn opdruk (laten) voorzien.
Correspondentie Crama
De afgebeelde kaart van de ruïne van Brederode te Santpoort is uitgegeven door P. Crama in Haarlem en door P. Crama verzonden aan zijn dochter Adrian(n)a Crama per adres De Heer J. Zwiepjes Marialaan 57 buiten de Morspoort te Leiden. Uitgever en verzender zij n hier één en dezelfde persoon.
De tekst op de beeldzijde luidt:
Geliefde Adranna van ons alle
de groete wij zijn alle gezond ik ben bleide dat
u het goed naar uw zin heeft wij zijn
zondag weer eens naar een
meeting geweest met Jansje
en lies. De groete uw vader
P. Crama
de groete van alle
De kaart is één van de negen kaarten met correspondentie aan/van de familie Cramer uit Haarlem. Zeven kaarten zijn verstuurd naar het adres Kleine Houtstraat 9 in Haarlem, twee naar een logeeradres in Leiden.
Bronnen
- Adresboek Haarlem, 1 februari 1957.
- Lodewijk van Duuren, 2014. Fondscatalogus S. Bakker Jz. VDP Bulletin 121:30-36.
- Genealogie online: Bonnet Stamboom Adriana Crama.
- Haarlem's Dagblad 31 januari 1939. pagina 4 (4/12). Advertentie Midza.
- Webtrees, Lowensteyn Family:
- C. Wiegel, 1971. Haarlem in Oude Ansichten deel 1. Europese Bibliotheek.