De drukkerij Kühn Offset in Rotterdam is genoemd naar Carl Gustav Kühn (1865-1913). Het is vooral een drukkerij van handelsdrukwerk, waaronder affiches. Het drukken en uitgeven van prentbriefkaarten speelt een ondergeschikte rol bij deze drukkerij. Zij drukten etiketten, wikkels, kalenders, reclamedrukwerk en andere zaken voor het bedrijfsleven. Ook tijdens de Tweede Wereldoorlog hebben zij dergelijk materiaal gedrukt, onder meer een affiche voor de Winterhulp. Het K-nummer was K 2048. Op de naoorlogse kaarten staat soms de tekst KühnOffset, Rotterdam 8. Mogelijk is het nummer 8 een wijknummer van de Wijk 8 Kralingen-Crooswijk. De firma was gevestigd aan de Crooswijksche Singel 34 of 35 [1] in Rotterdam. Het archief van de drukkerij bevindt zich in het stadsarchief van Rotterdam. In de beschrijving staat de periode 1880-1976, mogelijk is dit ook de periode van werkzaamheid.
Correspondentie
In mijn collectie bevindt zich een deel van de correspondentie van Kühn & Zoon’s. Het betreft drukwerk, briefkaarten en enveloppen van brieven gericht aan N.V. Kühn & Zoon’s Litografie en Handelsdrukkerij uit de jaren 1928 en 1929. Het komt uit een album van een verzamelaar van poststukken, stempels en postzegels met van Kühn 10 complete poststukken en vijf fragmenten.
Voor het aspect prentbriefkaarten levert het geen informatie op, maar het geeft wel een inzicht van de (internationale) van deze drukkerij. Zij correspondeerden vooral met Duitse firma’s, zoals Rudolph Becker uit Leipzig (groothandel voor drukkerij-artikelen), Gebr. Hartmann uit Ammendorf (fabriek van drukinkten), Böttcher & Renner uit Nürnberg (grafische benodigheden), Springer& Möller uit Leipzig (verffabriek), Kunstanstalt B. Grosz, Leipzig, Frankfurter Herbstmesse, Frankfurt a. Main en Klimsch Jahrbuch der graphische Künste, Frankfurt a. Main. Uit andere landen zijn er slechts twee poststukken uit Leeds (UK)
R.W. Crabtree & Sons, Leeds (drukpersen) en uit Parijs de firma J. & Cie. Het betreft hier Banque Jordaan & Cie 3-5, Rue St. Georges Paris, waar de Twentsche Bank al een aandeel in had sinds 1909.
Groenewout.
Carl Gustav Kühn is op 31 mei 1889 te Rotterdam getrouwd met Elise Jacqueline van ’t Groenewout uit IJzendijk. De bovengenoemde brief van J. & Cie. Uit Parijs is gericht aan C.E. van ’t Groenewout van de N.V. Kühn [2]. Zeer waarschijnlijk is dit zelfde persoon C. van ’t Groenewout van de Rotterdamsche Aeroclub die de “aanstichter” was van de publicatie van een serie Nederlandsche vliegkaarten. Het betreft hier geen ansichtkaarten, maar kaarten waarop een vliegenier zich kan oriënteren. Het betreft hier Carl Eduard van ’t Groenewout, (1900-1969) zoon van een jongere zuster (Emma Louise Kühn) van Carl Gustav Kühn. Hij was de directeur van N.V. Kühn en Zoon’s Litografie en Handelsdrukkerij, later Kühn Offset drukkerij genoemd.
Kaarten
In de vooroorlogse periode drukte Kühn twee kaarten van H. Pander & Zn. uit ‘s-Gravenhage, meubelzaak maar ook vliegtuigbouwer. In de deelstreep staat Kühn & Zoon N.V. Rotterdam.
In de naoorlogse periode gaven ze een aantal series uit van groot formaat kleurenfoto’s, zowel fantasie en topografie (molens). Het type kaart is af te leiden van de code in het postzegelvakje: Bloemen (B), Kinderen (K), Molens (M), PAarden (PA),
Oldtimers (O) Racewagens (R), en Cadeau-Tafelkaarten met de tekst Hartelijk Gefeliciteerd (T-H). Sommige kaarten hebben het logo van Kühn, andere kaarten met vergelijkbare codes in het postzegelvak hebben dat niet, maar hebben de tekst Printed in Holland in de deelstreep.
In een andere serie zijn vier of meer humoristische kaarten uitgegeven met treinen, getekend door Rodrigo en De Haan.
Daarnaast zijn nog twee andere kaarten door Kühn gedrukt, waarvan niet bekend is of ze tot een serie behoren. Een kaart uitgegeven door de Koninklijke Luchtvaart maatschappij van een DC-9-30. Kühn drukte ook een aantal affiches voor de KLM. De andere kaart is uitgegeven door de Stoomvaart Maatschappij Zeeland van de m.s. Koningin Emma/Koningin Beatrix.
Bronnen
Stadsarchief Rotterdam Nr. 1461: Archief van Kühn en Zoon's Lithografie en Handelsdrukkerij, 1880-1976.
[1] In de ledenlijst van het tijdschrift Neerlandia staat als lid C.G. Kühn, Lit. Inrichting Crooswijksche Singel 35. Op correspondentie staat Fa. Kühn en Zoon’s Lithografie en Handelsdrukkerij Crooswijksche Singel 34, Rotterdam.
[2] Het Vaderland 4 november 1935.