W. Kraal, Driebergen-Zeist
In 1884 richt Willem Kraal (1857-1927) in Driebergen een boek- en kantoorboekhandel op.
Rond 1888 vestigde W. Kraal zich in winkelpand aan de Hoofdstraat 87 in Driebergen
Hij had vijf zoons en twee dochters. Barend (1879-1957) en Willem Kraal (1886-1957) volgden hun vader in Driebergen op. De naam van de firma luidt dan W. Kraal & Zonen. In 1922 verplaatsten zij de zaak naar het voormalig hotel "De Prins van Oranje" aan de Hoofdstraat 156. H.J. Draak en zijn echtgenote W.B. Draak-Kraal 1), zijn de eigenaren in 1963.
De zoon Jan Willem Kraal (1881-1962) begint in 1904 een boekhandel in Zeist. Eerst aan de Monte Aubanstraat, later aan de SIotlaan in Zeist. Hij staat ook te boek als fotograaf (bron Wachlin) en zal zeker ook foto’s hebben gemaakt die als kaart zijn uitgegeven 2). In 1940 bestaat de N.V. Kraal uit een boek- en kunsthandel, kantoorboekhandel, advertentiebureau, leesbibliotheek en een afdeling schilder- en tekenbehoeften. In 1963 is R. Brems de directeur van de boekhandel, hij was getrouwd met Frederica Paulina Kraal (1909-1998). In 1969 is het bedrijf van Jan W. Kraal overgenomen door I.L.A. Deze afkorting staat voor Internationale Lectuur Associatie, een reeks van kiosken en inloopwinkels, geïntroduceerd door Bruna.
Prentbriefkaarten
W. Kraal uit Driebergen en zijn zoon J.W. Kraal uit Zeist hebben zowel afzonderlijk als samen prentbriefkaarten uitgegeven. W. Kraal in Driebergen heeft kaarten uitgegeven van plaatsen in de provincie Utrecht: Driebergen, Rijsenburg, Cothen, Bunnik, Doorn, Zeist, Soest, Haarzuilens, Maarsbergen, Huis ter Heide, Werkhoven, Austerlitz, Utrecht (stad), Leersum, Vleuten en Neerlangbroek. Daarnaast heeft hij een serie kaarten uitgebracht van de stad Utrecht, ’s-Gravenhage en Rotterdam met een Jugendstil-randversiering. De oudst bekende kaart van W. Kraal is afgestempeld in 1899. J.W. Kraal uit Zeist heeft kaarten uitgebracht van Zeist, Soesterberg en Huis ter Heide. Met name W. Kraal uit Driebergen heeft een groot aantal kaarten uitgegeven, die gezien het feit dat van veel afbeeldingen van de beeldzijde, de adreszijde totaal onbekend is, lastig om het oeuvre in series in te delen. Van een aantal dat er qua ontwerp uitspringt kan dat wel:
Samenwerking met andere uitgevers
Architect Jan Stuivinga
Jan Stuivinga (1881 - 1962) is een Nederlandse architect die vooral in de provincie Utrecht actief is geweest. Zijn belangrijkste succes boekt Stuivinga bij de ontwerpwedstrijd die de Utrechtse gemeente Zeist eind 1906 rond de bouw van een nieuw raadhuis organiseert. De jury, bestaande uit de architecten H. Evers, A.D.N. van Gendt, A. Salm en enkele raadscommissieleden, vinden zijn neorenaissance ontwerp het beste van de 75 ontvangen inzendingen. Deze eerste prijs betekent een doorbraak in Stuivinga's loopbaan. Hij verhuist voor de bouw van het pand van Rotterdam naar Zeist. Als partner schakelde hij zijn broer Theo in. Na zijn voltooiing in 1908 kreeg het nieuwe raadhuis in de vakpers over het algemeen positieve recensies.
Bronnen
Noten
In 1884 richt Willem Kraal (1857-1927) in Driebergen een boek- en kantoorboekhandel op.
Rond 1888 vestigde W. Kraal zich in winkelpand aan de Hoofdstraat 87 in Driebergen
Hij had vijf zoons en twee dochters. Barend (1879-1957) en Willem Kraal (1886-1957) volgden hun vader in Driebergen op. De naam van de firma luidt dan W. Kraal & Zonen. In 1922 verplaatsten zij de zaak naar het voormalig hotel "De Prins van Oranje" aan de Hoofdstraat 156. H.J. Draak en zijn echtgenote W.B. Draak-Kraal 1), zijn de eigenaren in 1963.
De zoon Jan Willem Kraal (1881-1962) begint in 1904 een boekhandel in Zeist. Eerst aan de Monte Aubanstraat, later aan de SIotlaan in Zeist. Hij staat ook te boek als fotograaf (bron Wachlin) en zal zeker ook foto’s hebben gemaakt die als kaart zijn uitgegeven 2). In 1940 bestaat de N.V. Kraal uit een boek- en kunsthandel, kantoorboekhandel, advertentiebureau, leesbibliotheek en een afdeling schilder- en tekenbehoeften. In 1963 is R. Brems de directeur van de boekhandel, hij was getrouwd met Frederica Paulina Kraal (1909-1998). In 1969 is het bedrijf van Jan W. Kraal overgenomen door I.L.A. Deze afkorting staat voor Internationale Lectuur Associatie, een reeks van kiosken en inloopwinkels, geïntroduceerd door Bruna.
Prentbriefkaarten
W. Kraal uit Driebergen en zijn zoon J.W. Kraal uit Zeist hebben zowel afzonderlijk als samen prentbriefkaarten uitgegeven. W. Kraal in Driebergen heeft kaarten uitgegeven van plaatsen in de provincie Utrecht: Driebergen, Rijsenburg, Cothen, Bunnik, Doorn, Zeist, Soest, Haarzuilens, Maarsbergen, Huis ter Heide, Werkhoven, Austerlitz, Utrecht (stad), Leersum, Vleuten en Neerlangbroek. Daarnaast heeft hij een serie kaarten uitgebracht van de stad Utrecht, ’s-Gravenhage en Rotterdam met een Jugendstil-randversiering. De oudst bekende kaart van W. Kraal is afgestempeld in 1899. J.W. Kraal uit Zeist heeft kaarten uitgebracht van Zeist, Soesterberg en Huis ter Heide. Met name W. Kraal uit Driebergen heeft een groot aantal kaarten uitgegeven, die gezien het feit dat van veel afbeeldingen van de beeldzijde, de adreszijde totaal onbekend is, lastig om het oeuvre in series in te delen. Van een aantal dat er qua ontwerp uitspringt kan dat wel:
- De oudste kaart uit 1899 van W. Kraal heeft een klein plaatje op een wit vlak met bloemversieringen rondom de foto. Een vergelijkbare serie met een ook een klein plaatje met op de hoeken bloemversieringen heeft een silhouet van bomen op de achtergrond. Ook is de serie genummerd, tussen 212 en 228 zijn vijf kaarten van deze serie bekend.
- De Groote Tuinbouwtentoonstelling in 1909 in Zeist. Van deze tentoonstelling is een serie van ten minste zeven zwart-wit kaarten verschenen. Volgens Haverkate is de uitgever J.W. Kraal uit Zeist. Op de adreszijde staat: Kraal’s Boek- en Kunsthandel – Electr. Drukkerij.
- Er is een serie met een Jugendstil-randversiering in de kleuren bruin of olijfgroen met kaarten van de stad Utrecht (1 bekend), ’s-Gravenhage (2) en Rotterdam (1). In een advertentie in het Nieuwsblad voor den Boekhandel van 1907 is sprake van een serie van 6 kaarten in Amsterdam in autotypiedruk. Mogelijk behoren deze ook tot bovenstaande serie.
- De serie met op de rechter- of linker onderzijde op de foto (in kleur of zwartwit) en logo DKZ heeft een tekst in witte of zwarte letters. Het logo is de afkorting van Kraal & Zonen, Driebergen. De nummering, voor zover bekend loopt van 516 tot en met 568.
Samenwerking met andere uitgevers
- Er is één kaart bekend van W. Kraal & Zonen uit Driebergen met onder de deelstreep het logo van Emrik & Binger in een ovaal.
- Er zijn twee kaarten bekend van Jan W. Kraal uit Zeist met op de adreszijde het logo van DRC in een ruit. De Reproductie Compagnie uit Rotterdam is de drukker van deze kaarten.
- Een naoorlogse uitgave heeft op de deelstreep de tekst: Uitgave Kraal’s Boekhandel-Drukkerij Driebergen en onder de deelstreep het logo Polo van Firma Ponsen en Looijen in Wageningen.
- J.F. Marsman uit Zeist heeft een gekleurde kaart uitgegeven van de Dorpsstraat in Rijssenburg met No. 121, waarbij op de beeldzijde de tekst: Electr. Druk. W. Kraal Driebergen staat. Het is een gezamenlijke uitgave of Kraal drukte deze kaart in opdracht van Marsman.
- Naoorlogse “echte foto” kaarten van zijn uitgegeven door Firma W. Kraal & Zonen in samenwerking met Jospé in Arnhem.
Architect Jan Stuivinga
Jan Stuivinga (1881 - 1962) is een Nederlandse architect die vooral in de provincie Utrecht actief is geweest. Zijn belangrijkste succes boekt Stuivinga bij de ontwerpwedstrijd die de Utrechtse gemeente Zeist eind 1906 rond de bouw van een nieuw raadhuis organiseert. De jury, bestaande uit de architecten H. Evers, A.D.N. van Gendt, A. Salm en enkele raadscommissieleden, vinden zijn neorenaissance ontwerp het beste van de 75 ontvangen inzendingen. Deze eerste prijs betekent een doorbraak in Stuivinga's loopbaan. Hij verhuist voor de bouw van het pand van Rotterdam naar Zeist. Als partner schakelde hij zijn broer Theo in. Na zijn voltooiing in 1908 kreeg het nieuwe raadhuis in de vakpers over het algemeen positieve recensies.
Bronnen
- W. Harzing, 1969. Driebergen - Rijsenburg in oude ansichten. De Europese Bibliotheek.
- Catalogus van de regeeringsinzending op de groote tuinbouwtentoonstelling te Zeist op 25 augustus-16 september 1909.
- Collectie Het Utrechts Archief (beeldbank)
Noten
- Waarschijnlijk Willy Barendina Kraal (1922-2016), kleindochter van W. Kraal sr.
- W. Harzing noemt ook Barend Kraal als fotograaf. Harzing heeft enige honderden glasnegatieven van foto’s van Barend Kraal geërfd.