De geschiedenis van de zaak Schaafsma 1) begint in 1822 als drukkerij, uitgeverij en boekhandel in de Nauwstraat in Dokkum. Op 2 december 1847 treedt boekhandelaar Alle Schaafsma (1824-1868) in het huwelijk met Gerritje Kramer. Sinds dat jaar bevindt de boekhandel zich op de hoek van de Diepswal in Dokkum 2). In 1866 komt zijn zoon Bote Schaafsma 3) (1849-1911) als boekhandelaar in de zaak van zijn vader. Na het overlijden van Alle Schaafsma in 1868 zet de weduwe de zaak voort. In 1900 neemt B. Schaafsma de leiding over .Met zijn vroegere bediende Wieger Brouwer gaat Bote Schaafsma op 11 juli 1904 een vennootschap aan onder de naam N.V. Schaafsma & Brouwer voor het uitoefenen van een boekdrukkerij in Dokkum.
Als Bote Schaafsma op 11 september 1911 komt te overlijden neemt Ids Bergsma (1881-1962) de boek- en kantoorboekhandel over. De firma gaat verder onder de naam “Firma I. Bergsma, voorheen A. Schaafsma”. In 1946 veranderde de naam in “N.V. Boekhandel Bergsma“ en in 1957 in “Boekhandel F. (=Fedde) Bergsma Dokkum 6). In 2015 sluit de boekwinkel op de hoek van de Diepswal voorgoed. Na het overlijden van Bote Schaafsma zet Wieger Brouwer onder dezelfde naam de drukkerij voort. De drukkerij N.V. Schaafsma & Brouwer is circa 2003 failliet gegaan. 4)
Prentbriefkaarten
In het begin van de 20e eeuw brengt A. Schaafsma prentbriefkaarten van Dokkum uit. De oudst bekend stempel van deze uitgever is uit 1901. Na 1911 als Ids Bergsma de boekhandel overneemt gaat de uitgifte van kaarten door de naam I. Bergsma v.h. A. Schaafsma.
In 1899 wordt er in de Leeuwarder Courant geadverteerd dat er Briefkaarten met Stadsgezichten Dockum te verkrijgen zijn in de Boekhandel van A. Schaafsma en in maart 1903 dat er Acht nieuwe Ansichten van Dockum ontvangen zijn (Smits, 2005).
Samenwerking met andere uitgevers (grotendeels Smits, 2005)
- De serie kaarten uit 1889 is gedrukt door Lichtdrukkerij Schalekamp te Buiksloot.
- Rond 1912 verschenen kaarten met het logo van Wilfried Deyhle in Amsterdam. 5)
- Er is een kaart van Bergsma bekend met on de deelstreep het logo van S. Finsy & Zn. (SFZN) uit Amsterdam.
- In 1914 en 1917 zijn kaarten uitgegeven met op de adreszijde de kenmerkende nummering van Trenkler.
- In 1919 en 1920 zijn enkele kaarten uitgegeven met Het logo WSH in een driehoek, dat is van de firma Weenenk & Snel in Den Haag.
- In 1935 verschijnen een aantal kaarten van Ids Bergsma met het logo van de Dokkumse uitgever J. Kamminga.
- In de oorlogsjaren kaarten uitgegeven met het kennummer K 519, gedrukt door JosPé in Arnhem.
- In de vijftiger en zestiger jaren van de vorige eeuw zijn kaarten uitbracht van JosPé en Van Leer in Amsterdam. Sommige kaarten gedrukt door Van Leer zijn van de fotograaf A.G. van Agtmaal.
Bronnen
- Anoniem, 1906. B. Schaafsma, 40 jaren boekhandelaar. Nieuwsblad voor den Boekhandel. Jrg 73, 1906, no 65, 14-08-1906: 1028-1029.
- Boek- en kantoorhandel Bergsma binnenkort definitief ten einde. 12 juni 2015. In-Dokkum.nl.
- Eimert Smits F.Azn., 2005. De eerste uitgevers en fotografen van prentbriefkaarten in Dokkum ca.. 1900. De Sneuper nr. 77: 207-211, december 2005. Ook in nummer 78 en 79. Historische Vereniging Noordoost-Friesland, Dokkum.
Noten
- Niet te verwarren met uitgever A.J. Schaaf uit Dokkum, deze heeft als logo een vogel in een ruit.
- Bote Schaafsma is geboren op 31 mei 1849, als zoon van Alle Schaafsma en Gerritje Kramer.
- Een andere bron geeft aan dat op 21 juli 2005 aan Drukkerij Schaafsma & Brouwer B.V. handelend onder de handelsnaam S & B Family Cards te Dokkum voorlopige surseance is verleend.
- In de bronnen is steeds 1847 als stichtingsjaar van de firma A. Schaafsma genoemd.
- Kaarten uitgegeven door Ids Bergsma?
- In 1963 was de omschrijving van de firma Bergsma: Boekhandel I. Bergsma v/h A. Schaafsma. F. Bergsma. Gev. 1847. Diepswal 51-52. Boek-, Kantoor-, Papier- en Muziekhandel. Kantoormachines. Boekbinderij. Bestelh.