Uitgevers Eenennaam in Nijmegen
Uitgevers Eenennaam
Petronella Maria van Eenennaam (1866-1948) en haar zoon Willem van Eenennaam (1888-?) uit Nijmegen zijn beiden actief geweest als uitgevers van ansichtkaarten. Beiden gebruikten meestal een afkorting van hun naam op de kaarten. P.M. v. E. en W. v. E. Zij gaven voornamelijk kaarten van Nijmegen en directe omgeving uit. Die omgeving bestond uit Mook, Berg en Dal, Beek-Ubbergen, Heilige Landstichting, Groesbeek, Lent en Druten. Maar ook van Vught en van het Noordbrabantsch Dorpsleven zijn kaarten bekend.
Als Willem van Eenennaam op 12 mei 1905 in Nijmegen in het huwelijk treedt met Wouterina Servaas is zijn beroep handelsagent. Bij zijn moeder staat winkelierster als beroep vermeld. De vader van de bruidegom is onbekend. P.M. van Eenennaam had een groentezaak in Nijmegen. Volgens Haverkate maakte Willem de foto’s voor de kaarten van zijn moeder. Toen zijn moeder op leeftijd kwam heeft hij waarschijnlijk de uitgave van kaarten van haar overgenomen.
Krantenartikel
In een artikel De Hertenkamp in de Provinciale Geldersche en Nijmeegsche Courant van 9 juni 1914 zijn de volgende Nijmeegse uitgevers van prentbriefkaarten genoemd, waaronder P.M. van Eenennaam:
De Hertenkamp.
De Hertenkamp in ons Kronenburgerpark waarin de dartele hertjes van de Verfraaiingsvereeniging zoozeer aller aandacht trekken, hebben de photografen geprikkeld tot het maken van verschillende kiekjes, die natuurlijk weer tot het scheppen van prentbriefkaarten leidden. Wij zagen ze heden in drie verschillende uitgaven, nl. een bijzonder gelukkige kaart van den boekhandelaar A.J. de Wilt, Houtstraat; eene serie van drie verschillende mooie opnamen van de Goedkoope Bazar P.M. van Eenennaam Bloemerstraat 39 en een gekleurd exemplaar van de Bazar I.J. Glaser, Hoek Hout- en Vezelstraten. Ze zullen zeker bij stadgenoot en vreemdeling veel aftrek hebben.
In 1914 is dus niet meer sprake van een groentezaak, maar van een Goedkoope Bazar, dat beter past bij de verkoop van ansichtkaarten. In het adresboek van 1914 wonen Mej. P.M. van Eenennaam en W. van Eenennaam op de Bloemerstraat 39a. In een advertentie in 1925 noemt P.M. van Eenennaam haar zaak Prentbriefkaartenhandel. Als adressen zijn genoemd Betoustraat 29 [1] en Bloemerstraat 39.
In het adresboek van Nijmegen van 1932 is W. van Eenennaam gevestigd in de Betouwstraat 29, mogelijk heeft hij daar een “filiaal” van zijn moeder. In een briefhoofd van W. van Eenennaam uit 1946 heeft Willem een zaak aan de Lange Hezelstraat 83 met Luxe papier, Prentbriefkaarten, Galanterieën en Speelgoederen. In het adresboek van 1955 is W. van Eenennaam grossier papier en galanteriën aan de Pauwelstraat 6 rood in Nijmegen.
Drukkers
Van Eenennaam heeft van verscheidene drukkers gebruik gemaakt. Bekend zijn de volgende drukkers:
Grenspaal
Op een aantal kaarten van uitgevers Eenennaam is een man op bankje voor een wegwijzer als grenspaal te zien, op de achtergrond staat Hotel Groot Berg en Dal.
De grenspaal op de kaart heeft als tekst (ook op de kaart): Duitschland / Nederland / Laat Vriendschap heelen / Wat Grenzen deelen. De grens met Duitsland liep tot 1945 in Beek door het Keteldal. De grens werd tijdens een omstreden grenscorrectie in 1963 een eind opgeschoven naar het oosten. De grenspaal bleef echter staan. Volgens de lijst van gemeentelijke monumenten in Beek is de grenspaal, op die lijst ’vriendschapswegwijzer’ genoemd, in 1909 geplaatst.
Inflatie
In 1923 was in Duitsland een enorme geldontwaarding, hetgeen niet alleen in de bankbiljetten, maar ook in de waarden van de postzegels tot uiting komt. Op de kaart die vanuit Cranenburg /Niederrhein (Duitsland, grenzend aan Nijmegen) naar Rotterdam is verzonden, staan drie postzegels van 200 Mark. De kaart is verstuurd op 3 augustus 1923. Ook in Duitland gold: “Ansichtskarten bis 5 Wörte” mogen als drukwerk worden verzonden. Dat komt overeen met de 600 Mark in de tabel met posttarieven. Was de kaart een dag later verzonden, dan bedroegen de portokosten 12.000 Mark.
Zie tabel Posttarieven in Duitsland in juli-oktober 1923 in Marken
Bronnen
Heinz Schmidt-Bachem , 2011. Aus Papier: Eine Kultur- und Wirtschaftsgeschichte der Papier verarbeitenden Industrie in Deutschland. Walter de Gruyter, Berlin. 1000 p.
[1] Betoustraat = Betouwstraat.
[2] Aktiengesellschaft, opgericht in 1903 (Heinz Schmidt-Bachem, 2011)
Uitgevers Eenennaam
Petronella Maria van Eenennaam (1866-1948) en haar zoon Willem van Eenennaam (1888-?) uit Nijmegen zijn beiden actief geweest als uitgevers van ansichtkaarten. Beiden gebruikten meestal een afkorting van hun naam op de kaarten. P.M. v. E. en W. v. E. Zij gaven voornamelijk kaarten van Nijmegen en directe omgeving uit. Die omgeving bestond uit Mook, Berg en Dal, Beek-Ubbergen, Heilige Landstichting, Groesbeek, Lent en Druten. Maar ook van Vught en van het Noordbrabantsch Dorpsleven zijn kaarten bekend.
Als Willem van Eenennaam op 12 mei 1905 in Nijmegen in het huwelijk treedt met Wouterina Servaas is zijn beroep handelsagent. Bij zijn moeder staat winkelierster als beroep vermeld. De vader van de bruidegom is onbekend. P.M. van Eenennaam had een groentezaak in Nijmegen. Volgens Haverkate maakte Willem de foto’s voor de kaarten van zijn moeder. Toen zijn moeder op leeftijd kwam heeft hij waarschijnlijk de uitgave van kaarten van haar overgenomen.
Krantenartikel
In een artikel De Hertenkamp in de Provinciale Geldersche en Nijmeegsche Courant van 9 juni 1914 zijn de volgende Nijmeegse uitgevers van prentbriefkaarten genoemd, waaronder P.M. van Eenennaam:
De Hertenkamp.
De Hertenkamp in ons Kronenburgerpark waarin de dartele hertjes van de Verfraaiingsvereeniging zoozeer aller aandacht trekken, hebben de photografen geprikkeld tot het maken van verschillende kiekjes, die natuurlijk weer tot het scheppen van prentbriefkaarten leidden. Wij zagen ze heden in drie verschillende uitgaven, nl. een bijzonder gelukkige kaart van den boekhandelaar A.J. de Wilt, Houtstraat; eene serie van drie verschillende mooie opnamen van de Goedkoope Bazar P.M. van Eenennaam Bloemerstraat 39 en een gekleurd exemplaar van de Bazar I.J. Glaser, Hoek Hout- en Vezelstraten. Ze zullen zeker bij stadgenoot en vreemdeling veel aftrek hebben.
In 1914 is dus niet meer sprake van een groentezaak, maar van een Goedkoope Bazar, dat beter past bij de verkoop van ansichtkaarten. In het adresboek van 1914 wonen Mej. P.M. van Eenennaam en W. van Eenennaam op de Bloemerstraat 39a. In een advertentie in 1925 noemt P.M. van Eenennaam haar zaak Prentbriefkaartenhandel. Als adressen zijn genoemd Betoustraat 29 [1] en Bloemerstraat 39.
In het adresboek van Nijmegen van 1932 is W. van Eenennaam gevestigd in de Betouwstraat 29, mogelijk heeft hij daar een “filiaal” van zijn moeder. In een briefhoofd van W. van Eenennaam uit 1946 heeft Willem een zaak aan de Lange Hezelstraat 83 met Luxe papier, Prentbriefkaarten, Galanterieën en Speelgoederen. In het adresboek van 1955 is W. van Eenennaam grossier papier en galanteriën aan de Pauwelstraat 6 rood in Nijmegen.
Drukkers
Van Eenennaam heeft van verscheidene drukkers gebruik gemaakt. Bekend zijn de volgende drukkers:
- Weenenk & Snel uit Den Haag, met het logo van Trenkler uit Leipzig. Of kaarten met alleen het logo van Trenkler onder de deelstreep.
- Emrik & Binger in Haarlem. Met het lensvormige logo.
- J.H. Schippers in Nijmegen. Boek-, Courant- en Handelsdrukkerij in de Goorstraat 23-25 (bron Haverkate).
- La Riviére en Voorhoeve in Zwolle, hoewel niet de naam of het logo van deze drukker op de kaart staat, wijst het ontwerp van de adreszijde wel in die richting.
- Bij de serie Noordbrabantsch Dorpsleven staat onder de deelstreep Ph. V. Volgens brabantsdorpsleven.nl is Emil Pinkau de drukker van deze serie. Ook zijn er kaarten bekend met de afkorting NHUT in het postzegelvakje. Eveneens gedrukt door Emil Pinkau [2].
- Bij sommige kaarten met op de deelstreep een tekst in cursief – Uitgave P.M. v. E., Nijmegen Nadruk verboden – staat in het potzegelvakje een code, bijvoorbeeld 5955 O 3219, 7448 O 3219 (afgebeelde kaart) en 7447 O 2761. Het is onbekend welke drukker zulke codes gebruikt.
Grenspaal
Op een aantal kaarten van uitgevers Eenennaam is een man op bankje voor een wegwijzer als grenspaal te zien, op de achtergrond staat Hotel Groot Berg en Dal.
De grenspaal op de kaart heeft als tekst (ook op de kaart): Duitschland / Nederland / Laat Vriendschap heelen / Wat Grenzen deelen. De grens met Duitsland liep tot 1945 in Beek door het Keteldal. De grens werd tijdens een omstreden grenscorrectie in 1963 een eind opgeschoven naar het oosten. De grenspaal bleef echter staan. Volgens de lijst van gemeentelijke monumenten in Beek is de grenspaal, op die lijst ’vriendschapswegwijzer’ genoemd, in 1909 geplaatst.
Inflatie
In 1923 was in Duitsland een enorme geldontwaarding, hetgeen niet alleen in de bankbiljetten, maar ook in de waarden van de postzegels tot uiting komt. Op de kaart die vanuit Cranenburg /Niederrhein (Duitsland, grenzend aan Nijmegen) naar Rotterdam is verzonden, staan drie postzegels van 200 Mark. De kaart is verstuurd op 3 augustus 1923. Ook in Duitland gold: “Ansichtskarten bis 5 Wörte” mogen als drukwerk worden verzonden. Dat komt overeen met de 600 Mark in de tabel met posttarieven. Was de kaart een dag later verzonden, dan bedroegen de portokosten 12.000 Mark.
Zie tabel Posttarieven in Duitsland in juli-oktober 1923 in Marken
Bronnen
Heinz Schmidt-Bachem , 2011. Aus Papier: Eine Kultur- und Wirtschaftsgeschichte der Papier verarbeitenden Industrie in Deutschland. Walter de Gruyter, Berlin. 1000 p.
[1] Betoustraat = Betouwstraat.
[2] Aktiengesellschaft, opgericht in 1903 (Heinz Schmidt-Bachem, 2011)
