Serie kaarten van tekenaar Piet Zwart (1885-1977)
Lodewijk van Duuren
Al heel lang is in mijn bezit een serie van 12 kaarten met eetbare wilde planten uitgegeven in de Tweede Wereldoorlog van een mij onbekende tekenaar. Een onverwachte bron, een artikel in het tijdschrift Gedenk! Van de Stichting Vriendenkring Haaren 1940-1945, zette mij op het juiste spoor van de tekenaar. Zijn originele tekeningen dragen zijn signatuur, maar op de kaarten is de tekenaar niet vermeld. Piet Zwart maakte tijdens zijn gevangenschap in gijzelaarskamp Haaren (N.B.) in 1942-1943 veertien kleurtekeningen in aquarel, van eetbare wilde groenten en vruchten, ten behoeve van de brochure “Onze wilde groenten en vruchten” van het Voorlichtingsbureau van den Voedingsraad in Den Haag. Uit zijn brieven die hij vanuit Haaren naar zijn vrouw Nel stuurde is ook bekend onder welke omstandigheden hij deze tekeningen maakte: ”Ik ben nu bezig voor Vos, je moet me daarvoor weer wat toesturen. Er staan veel planten hier die ik er voor gebruiken kan, maar ik mis rozebottels, bramen en duindoorns (brief van 6 september 1942, Haaren) en ”Wat bof ik geweldig, want vlak bij onze kamer zijn er twee stukjes doodlopende gang, met een groot raam een het eind. Daar poot ik me voor het open venster en teken de takken die me gestuurd worden. Vandaag begon ik met de prent van de cantharellen.” (brief van 20 september 1942, Haaren).”Deze kleurtekeningen zijn erg bewerkelijk, maar ze worden goed. Een heel simpele goed afleesbare tekening maak ik ervan.” (ongedateerd, Haaren).
Piet Zwart, achttien tekeningen van wilde groenten en vruchten 1942-1943
Alle bovenstaande gegevens komen uit een boekje van [Z]OO producties dat vorig jaar is verschenen.
Het bevat nog meer gegevens en correspondentie over het tot stand komen van de brochure van de voedingsraad en de serie kaarten. Bij de afbeeldingen van dit blog is een originele tekening van Piet Zwart opgenomen die in het boek voorkomt. Het is het Japansch appeltje. Deze tekening is mij niet bekend van de serie kaarten.
Serie kaarten
Mogelijk is de bovengenoemde serie van 12 kaarten niet compleet, want de brochure bevatte ook Vogelmuur en Japansch appeltje, die in mijn collectie kaarten ontbreken.
Samenstelling serie:
- Hanekam [= Cantharel]
- Tuinmelde
- Braam
- Zuring
- Duindoorn
- Paardenbloem
- Rozenbottel
- Vlierbes
- Zeekraal
- Brandnetel
- Vossebes
- Boschbes
Op de adreszijde staat de volgende tekst: “Recepten in het boekje van het Voorlichtingsbureau Voedingsraad. Den Haag. 35 cent. Giro 363081.” Linksonder staat het Kennummer K 2347 en in de deelstreep ’T VERGULD BLAZOEN – DEN HAAG.
De Haagse uitgeverij ’t Verguld blazoen heeft in 1940 en 1941 boeken uitgegeven en onder de naam Het Verguld Blazoen in 1945. Er is weinig bekend over deze uitgeverij, die maar kort heeft bestaan. De uitgever ‘t Verguld Blazoen correspondeerde van 1940-1942 met uitgever Voorhoeve in Den Haag. Het kennummer K 2347 is van de drukkerij Van Boekhoven in Utrecht, evenals het boekje van de Voedingsraad dat ook dit kennummer heeft.
Bronnen
- Onze wilde groenten en vruchten, Uitgave van het Voorlichtingsbureau van den Voedingsraad in samenwerking met de Stichting voor de Huishoudelijke Voorlichting ten Plattelande en de Commissie inzake Huishoudelijke Voorlichting en Gezinsleiding. Teekeningen: Piet Zwart. 16 p. Uitgave begin juni 1944. K 2347. Prijs 35 cent.
- Henk van Helvert, 2019. Piet Zwart, tekenaar, architect en gijzelaar. Jrg 19 (3): 16. Gedenk! Gedenkplaats Haaren.
- William Pars Graatsma & Jacques Peeters , 2018. Piet Zwart, achttien tekeningen van wilde groenten en vruchten 1942-1943. [Z]OO producties, Eindhoven. 40 p.
http://www.zooproducties.nl/product.asp?id=486&title=Piet%20Zwart