Een duik in mijn collectie na aankoop van een bierviltje als prentbriefkaart, leverde drie bierviltjes-kaarten op:
- Een kaart van Palphot die ook als bierviltje gebruikt kan worden;
- Een bierviltje van de brouwerij Wolters Bier, die als prentbriefkaart verzonden is en
- Een bierviltje van de Raadskelder in Utrecht (aankoop week 22).
Palphot
De uitgever Palphot heeft een uitzonderlijke kaart uitgegeven die nadat langs een stippellijn een rand is afgeknipt als onderzettertje of bierviltje gebruikt kan worden. Op de kaart en toekomstig bierviltje staat de Klaagmuur in Jeruzalem afgebeeld.
De volledige naam van de Israëlische uitgever Palphot is Palestine Photo Rotation Company. Deze is opgericht in 1934 door het echtpaar Yehuda (of Jehuda) en Tova Dorfzaun uit Duitsland. De firma is begonnen in Tel Aviv, maar is sinds 1937 gevestigd in Herzlia (of Herzliya).
In 1939 nemen Julius Fritz Dorfzaun en Gertrude Dorfzaun uit Herzlia de namen Jehuda Dorfzaun en Tova Dorfzaun aan (The Palestine Gazette No. 855, 5 januari 1939).
Op de eerste „Palphot“-kaart stond een portret van Israels nationale dichter Chaim Nachman Bialik, die in 1937 stierf. De firma kon de grote vraag van de bewonderaars van de dichter nauwelijks aan. Sedert die tijd specialiseert de firma zich op “Echte Foto“ kaarten (fotoglanskaarten) en beheerst tot nu toe bijna de gehele Israëlische markt.
Behalve van Israël gaf Palphot ook kaarten van Damascus, Beiroet, Cairo en andere steden.
Het is de grootste uitgever van kaarten in Israël. Volgens een artikel in de Jerusalem Post van 1985 hadden zij 95% van de prentbriefkaartenmarkt in handen. Op een willekeurige dag in die periode waren er ongeveer 5000 verschillende kaarten te koop. Behalve prentbriefkaarten geven ze ook wenskaarten, kalenders en souvenirs en boeken voor de toeristen uit.
Yehuda Dorfzaun
Yehuda Dorfzaun is in 1909 in Frankfurt am Main geboren en in 1995 in Tel Aviv overleden.
Zijn vader had in Frankfurt am Main een meubelzaak. Hij bezocht Palestina voor de eerste maal in 1933. In Frankfurt had hij gezien hoe de meubels uit de zaak van zijn vader door de Nazihorden kapot geslagen werden. Daardoor was hij tot het inzicht gekomen dat Joden in Duitsland geen toekomst hadden. 1934 huwde hij met Tova. In dat jaar emigreerde het echtpaar naar Erez Israël. Zij brachten een moderne foto-ontwikkelingsmachine van de Dresdener firma „Mimosa“ mee. Beiden droomden ervan samen een fotozaak te openen en ansichtkaarten van het Heilige Land uit te geven.
De Orchidee, Lisse
Lees- en Luistercentrum “De Orchidee” aan de Prinsessestraat 86 in Lisse heeft een serie kaarten uitgegeven met foto’s van Palphot Ltd. Het zijn onder meer kaarten van Megiddo (IR – 124) en de Hebreeuwse Universiteit (IR – 44). De kaarten zijn genummerd onder de serienaam IR.
Wolters Bier
Het bierviltje is als prentbriefkaart verstuurd in 1970 van Braunschweig naar Plön. Het is daarmee een Paaskaart geworden met de tekst Frohe Ostern. De tekenaar signeert de tekening linksboven met HIM. Een ander biervilltje/kaart heeft als opschrift Frohe Pfingsten.
De brouwerij is gevestigd in Braunschweig, op de fabriek staat de tekst:”Herzogl. Hofbrauhaus 1884 Carl Wolters & Co. Er zijn meer brouwerijen bekend die bierviltjes hebben uitgegeven die als kaart verstuurd konden worden. De Belgische brouwerij Hoegaarden gaf een serie van 12 bierviltjeskaarten uit van de 12 Europese landen. De tekenaar was Karl Meersman (* 1961).
Raadskelder Utrecht
Sinds 1930 is in de Raadskelder onder het Stadhuis van Utrechter het café-restaurant De Raadskelder gevestigd. Vanaf 1946 is het een tehuis voor katholieke militairen en van 1951 tot 1966 biedt de Stichting Open Tafel er goedkope maaltijden aan, waarna zich er weer een restaurant vestigt. Vanaf 1969 tot 1984 is de kelder een centrum voor jongerencultuur en politiek. Gezien het interieur van de raadskelder op het bierviltje is het een restaurant, waarschijnlijk voor het een tehuis voor katholieke militairen wordt. De uitgever van het bierviltje-kaart is Versluys en Scherjon in Utrecht. Volgens Haverkate dateert deze kaart uit 1930. De tekenaar signeert de tekening met J.v.A.