Sint Nicolaas gebak
Speculaas
Het gebruik om met Sinterklaas snoepgoed uit te delen is al heel oud: “Zoo deelde men te Dordrecht, in 1403, honinc-, claes-coeck en taert aan die (koor) kynders, op hunne patroen St. Nyclaes uit”.1)
Jan ter Gouw schrijft in zijn boek Volksvermaken: “ en door St. ‘Claescoeck’ zullen wij wel onze ‘Klaasjes’ te verstaan hebben… De ‘Klaasjes’ zijn nog als van ouds platte harde koekjes in allerlei figuren van menschen en beesten, ruiters en melkboeren, wiegen, vuurmanden en a-b-bordjes 2).”
Sinterklaas is naast andere betekenissen een plat, vrij hard gebak dat bepaaldelijk tegen 5 December in verschillende vormen, die menschen, dieren enz. voorstellen, en in zeer verschillende grootten wordt vervaardigd; speculaas (Woordenboek der Nederlandsche Taal). (St.)-claescoeck, klaasje en sinterklaas(je) zijn dus andere woorden voor speculaas(je).
Dordtsche speculaas wordt verkocht in blikken door de N.V. Delicatessenfabriek v/h Maison van Asperen uit Dordrecht. Het product is bekroond met de gouden medaille bij de wereldtentoonstelling in Luik in 1905. Het is niet bekend waarin deze speculaas zich onderscheid van andere speculaas 3).
Met het St. Nicolaasgebak dat Nicolaas Vetten verkoopt als Vettens fijn gekruide DORDTSCHE ST. NICOLAAS is zeker gezien de toevoeging “fijn gekruid” ook speculaas bedoeld.
Nicolaas Vetten is geboren op 8 juni 1874 in Dordrecht. Hij is banketbakker van beroep. Hij is overleden te Arnhem op 15 juni 1929. Zijn geboorteplaats heeft hem waarschijnlijk op het idee gebracht, om zijn speculaas Dordtsche St. Nicolaas te noemen. Op deze manier onderscheidt hij zich van de bovengenoemde Dordtsche speculaas.
Op de adreszijde van de kaart staat: “Adres voor Vettens Fijn Gekruide Dordtsche St. Nicolaas. Kantoor en Magazijn Binnenkant 6, Amsterdam”. Eerder woonde hij in Leiden op de Aalmarkt 23, zo blijkt uit een advertentie in het Leidsch Dagblad van 15 maart 1897, waarin hij adverteert voor “Fijn gekruide Dordtsche St. Nicolaas”. 3)
Noten
- G.D.J. Schotel, 1840. St. Nicolaasfeest. In: Geschied-, Letter- en Oudheidkundige Uitspanningen. Blz. 147.
- Jan ter Gouw, 1871. Sinterklaas. In: De volksvermaken. Blz. 259.
- Op 20 november 1901 adverteert de Firma J.C. Rating uit de Houtstraat 1 te Leiden met Fijn gekruide St.Nicolaas en Fijn gekruide Dordtsche St. Nicolaas (Leidsch Dagblad).