A.J. Meijer-Smetz
Onderzoek
Omstreeks 1935 gaf de Vereeniging tot verspreiding der Heilige Schrift een genummerde serie kaarten uit, waarvan één met een kunstwerk dat gesigneerd is met een rood monogram, dat gelezen kan worden als AIS (afb. 1). De globale datering volgt uit twee andere kaarten uit deze serie die zijn verstuurd in 1935. In de publicatie van Nederlandse illustrators van prentbriefkaarten (2004 en 2008) is de betekenis van het signatuur nog onbekend. Tot een paar jaar geleden na aanschaf van een plaatjesalbum (afb. 2) “Groeien en bloeien door eigen bemoeien door S.S. Lantinga met teekeningen van A.J. Meijer-Smetz en A. Funke. Uitgave van Douwe Egberts” de betekenis van het signatuur bekend is geworden. Op de kaft staat een tekening van A.J. Meijer-Smetz met hetzelfde signatuur (afb. 3). De J in het signatuur is echter op de kaart door afsnijding in een I gewijzigd. De Koninklijke Bibliotheek geeft als jaar van uitgifte van het plaatjesalbum circa 1935. De catalogus van plaatjesalbums geeft 1938 als jaar van uitgifte (Gooijaers, 1988).
Het signatuur op de kaart is dus van kunstenares Alberta Johanna Meijer-Smetz, geboren op 12 augustus 1893 te Nieuwer-Amstel (Amstelveen) en gestorven op 16 augustus 1953 te Blaricum. In het lexicon van Pieter A. Scheen staat onder meer het volgende over haar. Alberta Johanna Smetz was gehuwd met Johannes Meijer. Schilderde, aquarelleerde en tekende bij voorkeur bloemen en stillevens met bloemen. Ook heeft zij voor bloemkwekerijen catalogi ontworpen. Meestal signeerde zijn A.J.Smets of A.J.S.
De tweede illustrator van het plaatjesalbum is Bernard Anton Funke Küpper (1869-1955). Ook van zijn tekeningen zijn prentbriefkaarten bekend met het logo BAFK.
Conclusie
Tot aan de aanschaf van het plaatjes album, was de kaart nog als een verweesd werk te beschouwen en zou de kaart circa 2005 rechtenvrij worden. Achteraf blijkt dat de betekenis van haar signatuur opgenomen is in het kunstenaarslexicon van Scheen. Als je alle achternamen met een S in Scheen doorneemt (pagina 280 tot met 421), kun je de betekenis van haar signatuur A.J.S. tegenkomen.
De auteurwet stelt in Artikel 38:
1. Het auteursrecht op een werk, ten aanzien waarvan de maker niet is aangeduid of niet op zodanige wijze dat zijn identiteit buiten twijfel staat, vervalt door verloop van 70 jaren, te rekenen van de 1e januari van het jaar, volgende op dat, waarin de eerste openbaarmaking van het werk rechtmatig heeft plaatsgehad.
2. Hetzelfde geldt ten aanzien van werken, waarvan een openbare instelling, een vereniging, stichting of vennootschap als maker wordt aangemerkt, tenzij de natuurlijke persoon, die het werk heeft gemaakt, als zodanig is aangeduid op of in exemplaren van het werk, die zijn openbaar gemaakt.
3. Vande auteurswet: Indien de maker vóór het verstrijken van de in het eerste lid genoemde termijn zijn identiteit openbaart, zal de duur van het auteursrecht op dat werk worden berekend naar de bepalingen van artikel 37.
Als de vermelding in Scheen in 1970 beschouwd wordt als dat Mevrouw Smetz in de publicatie van Scheen haar identiteit openbaart, dan is het werk niet in circa 2005 rechtenvrij, maar pas in 2024 (70+1 jaar na haar overlijden).
Bronnen
Afbeeldingen
Onderzoek
Omstreeks 1935 gaf de Vereeniging tot verspreiding der Heilige Schrift een genummerde serie kaarten uit, waarvan één met een kunstwerk dat gesigneerd is met een rood monogram, dat gelezen kan worden als AIS (afb. 1). De globale datering volgt uit twee andere kaarten uit deze serie die zijn verstuurd in 1935. In de publicatie van Nederlandse illustrators van prentbriefkaarten (2004 en 2008) is de betekenis van het signatuur nog onbekend. Tot een paar jaar geleden na aanschaf van een plaatjesalbum (afb. 2) “Groeien en bloeien door eigen bemoeien door S.S. Lantinga met teekeningen van A.J. Meijer-Smetz en A. Funke. Uitgave van Douwe Egberts” de betekenis van het signatuur bekend is geworden. Op de kaft staat een tekening van A.J. Meijer-Smetz met hetzelfde signatuur (afb. 3). De J in het signatuur is echter op de kaart door afsnijding in een I gewijzigd. De Koninklijke Bibliotheek geeft als jaar van uitgifte van het plaatjesalbum circa 1935. De catalogus van plaatjesalbums geeft 1938 als jaar van uitgifte (Gooijaers, 1988).
Het signatuur op de kaart is dus van kunstenares Alberta Johanna Meijer-Smetz, geboren op 12 augustus 1893 te Nieuwer-Amstel (Amstelveen) en gestorven op 16 augustus 1953 te Blaricum. In het lexicon van Pieter A. Scheen staat onder meer het volgende over haar. Alberta Johanna Smetz was gehuwd met Johannes Meijer. Schilderde, aquarelleerde en tekende bij voorkeur bloemen en stillevens met bloemen. Ook heeft zij voor bloemkwekerijen catalogi ontworpen. Meestal signeerde zijn A.J.Smets of A.J.S.
De tweede illustrator van het plaatjesalbum is Bernard Anton Funke Küpper (1869-1955). Ook van zijn tekeningen zijn prentbriefkaarten bekend met het logo BAFK.
Conclusie
Tot aan de aanschaf van het plaatjes album, was de kaart nog als een verweesd werk te beschouwen en zou de kaart circa 2005 rechtenvrij worden. Achteraf blijkt dat de betekenis van haar signatuur opgenomen is in het kunstenaarslexicon van Scheen. Als je alle achternamen met een S in Scheen doorneemt (pagina 280 tot met 421), kun je de betekenis van haar signatuur A.J.S. tegenkomen.
De auteurwet stelt in Artikel 38:
1. Het auteursrecht op een werk, ten aanzien waarvan de maker niet is aangeduid of niet op zodanige wijze dat zijn identiteit buiten twijfel staat, vervalt door verloop van 70 jaren, te rekenen van de 1e januari van het jaar, volgende op dat, waarin de eerste openbaarmaking van het werk rechtmatig heeft plaatsgehad.
2. Hetzelfde geldt ten aanzien van werken, waarvan een openbare instelling, een vereniging, stichting of vennootschap als maker wordt aangemerkt, tenzij de natuurlijke persoon, die het werk heeft gemaakt, als zodanig is aangeduid op of in exemplaren van het werk, die zijn openbaar gemaakt.
3. Vande auteurswet: Indien de maker vóór het verstrijken van de in het eerste lid genoemde termijn zijn identiteit openbaart, zal de duur van het auteursrecht op dat werk worden berekend naar de bepalingen van artikel 37.
Als de vermelding in Scheen in 1970 beschouwd wordt als dat Mevrouw Smetz in de publicatie van Scheen haar identiteit openbaart, dan is het werk niet in circa 2005 rechtenvrij, maar pas in 2024 (70+1 jaar na haar overlijden).
Bronnen
- P.A.A. Gooijaers, 1988. Catalogus van plaatjesalbums, uitgegeven door Nederlandse bedrijven. Eigen uitgave, St. Michielsgestel.
- Pieter A. Scheen, 1970. Lexicon Nederlandse Beeldende Kunstenaars 1750-1950. Kunsthandel Pieter A. Scheen, ’s-Gravenhage.
- L. van Duuren en R. Klompmaker, 2004. Nederlandse illustrators van prentbriefkaarten. Vereniging Documentatie Prentbriefkaarten. Den Haag.
- L. van Duuren en R. Klompmaker, 2008. Nederlandse illustrators van prentbriefkaarten Aanvulling 2008. Vereniging Documentatie Prentbriefkaarten, Soest.
Afbeeldingen
- Kaart met kunstwerk met anemonen met rechtsonder het signatuur AJS. Onder het kunstwerk de bijbeltekst van Psalm 3:9. Uitgave van de “Ver. tot verspr. der Heilige Schrift, Amsterdam. Verkoop verboden”. Nummer van de kaart 18.
- Omslag van het plaatjesalbum Groeien en bloeien door eigen bemoeien van Douwe Egberts. Rechtsonder het rode monogram AJS.
- Detail omslag met signatuur AJS.
- Stilleven van A. Funke Küpper
- Kaart van Bernard Anton Funke Küpper.
- Detail van de kaart met logo BAFK.